|
کشتار ۱۹۸۲ حما... بزرگترین کشتار در دوران معاصر
 چنانکه در گزارش عفو بین‌الملل آمده است، کشتار ۱۹۸۲ میلادی در «حما» بزرگترین کشتار در دوران معاصر است. در این حادثه شهر حما از سوی رژیم بعثی سوریه در معرض سنگین‌ترین حمله‌ی نظامی قرار گرفت که مخالفان رژیم را مورد هدف قرار داده بود.
داستان کشتار حما:
این جنایت در تاریخ ۲ فوریه سال ۱۹۸۲ آغاز شد و به مدت ۲۷ روز ادامه یافت، بدین صورت که رژیم حاکم بر سوریه شهر حما را به محاصره درآورده و آن را زیر آتش توپخانه گرفت، سپس نیروهای آن شهر را مورد تجاوز قرار داده و دست به کشتاری وحشیانه زدند که در پی آن ده‌ها هزار تن از غیرنظامیان ساکن این شهر قتل عام شدند. فرماندهی این حمله را سرهنگ «رفعت اسد» برادر حافظ اسد رئیس جمهور پیشین سوریه بر عهده داشت.
با وجود گذشت سالیان بسیار از این کشتار، آنچه در این شهر که در مرکز کشور سوریه قرار دارد و دارای جمعیتی نزدیک به ۷۵۰ هراز تن می‌باشد، رخ داد، تلخ‌ترین و خشن‌ترین مورد از حملات امنیتی مشابهی است که رژیم حاکم بر سوریه انجام داده است، زیرا حکومت حافظ اسد در این هجوم از ارتش نظامی و نیروهای آموزش‌دیده و نیروهای مخفی امنیتی برای ریشه کن کردن مخالفان خود بهره برد.
بر اساس گزارش‌هایی که روزنامه‌های بیگانه درباره‌ی این کشتار منتشر کرده‌اند رژیم بعثی دست نیروهای نظامی را برای سرکوب مخالفان و همینطور تنبیه طرفداران آنان کاملا باز گذاشته بود و بر اخبار مربوط به این کشتار کاملا سرپوش نهاد تا از اعتراضات مردمی و محکومیت بین المللی جلوگیری نماید.
شایان ذکر است که تا امروز درخواست‌هایی از سوی سازمان‌های حقوق بشری برای تحقیق بین‌المللی درباره‌ی حوادث حما و همچنین مجازات مسئولان این کشتار صورت گرفته است؛ کشتاری که خشن‌ترین و خون‌بارترین سرکوب در تاریخ معاصر سوریه به شمار می‌رود.
اسباب شعله‌ور شدن حوادث حما:
 این حوادث در پی کش‌مکش خشنی که میان رژیم حافظ اسد و جماعت اخوان المسلمین در جریان بود رخ داد. اخوان المسلمین در آن دوره از قوی‌ترین و فعال‌ترین گروه‌های مخالف نظام در این کشور بودند.
رژیم در آن دوره جماعت اخوان را متهم به مسلح نمودن تعدادی از نیروهای خود و اجرای ترور و اِعمال خشونت در سوریه نمود، از جمله کشتن مجموعه‌ای از دانشجویان مدرسه توپخانه (المدرسة المدفعیة) در ژوئن ۱۹۷۹ در شهر حلب واقع در شمال سوریه؛ اما علی رغم نفی این اتهام از سوی اخوان و بیزاری از حادثه‌ی مدرسه‌ی توپخانه، نظام حافظ است این جماعت را ممنوع اعلام کرده و اقدام به تصفیه‌ی وسیع علیه افراد آن زد و قانون ۴۹ سال ۱۹۸۰ را تصویب نمود که بر اساس آن همه‌ی اعضای جماعت اخوان محکوم به اعدام شدند.
حوادث کشتار حما:
این کشتار به مدت ۲۷ روز از تاریخ ۲ فوریه‌ی ۱۹۸۲ آغاز گردید و رژیم بعثی حاکم بر سوریه در این جنایت از دسته‌های نظامی زیر بهره برد:
ـ گروهان‌های دفاع.
ـ تیپ ۴۷ (تانک‌ها).
ـ تیپ ۲۱ (مکانیکی).
ـ هنگ ۲۱ (چتربازان ـ نیروی ویژه).
به علاوه‌ی گروه‌های سرکوب وابسته به سازمان اطلاعات و گروه‌های مسلح حزبی.
این نیروها شهر را به زیر آتش توپخانه گرفته و آن را ویران ساختند، سپس وارد حما شده و آن را به آتش کشیده و دست به کشتار جمعی زدند که در نتیجه‌ی آن بین ۳۰ تا ۴۰ هزار تن کشته شده و محله‌های بسیاری کاملا با خاک یکسان گردید. در این جنایت همچنین ۸۸ مسجد و سه کلیسا به طور کامل نابود شد و ده‌ها هزار تن از اهالی شهر از ترس کشتار، مهاجرت کردند.
سرهنگ رفعت اسد برادر کوچک‌تر حافظ اسد که دو ماه پیش از این کشتار مسئول حکومت عرفی مناطق وسط و شمال سوریه شده بود این حمله را فرماندهی کرد. برای این کار ۱۲ هزار نظامی آموزش دیده برای جنگ‌های شهری تحت فرماندهی او قرار داشتند.
نا آرامی‌های حما نشان‌دهنده‌ی تحولی آشکار در سیاست رژیم در آن هنگام بود که در استفاده‌ی گسترده از ارتش و نیروهای نظامی برای سرکوب خشونت‌های سیاسی در بین سال‌های ۱۹۷۹ تا ۱۹۸۲ و وارد ساختن غیرنظامیان به عرصه‌ی نبرد با مخالفان نمود یافت. این غیر نظامی‌ها قربانیان اصلی کشتار هولناک حما بودند بطوری که سوریه پس از این وحشی‌گریِ رژیم سوریه تا سال ۲۰۱۱ میلادی هیچ حرکت اعتراضی مردمی را علیه سیاست‌های رژیم بعثی به خود ندید.
تعداد کشته شدگان فاجعه‌ی حما:
منابع مختلف ارقام متفاوتی را برای کشته شدگان فاجعه‌ی حما ذکر کرده‌اند:
ـ رابرت فیسک که خود کمی پس از این کشتار در حما حضور یافت، می‌گوید: تعداد کشته شدگان تقریبا ده هزار تن می‌باشد.
ـ روزنامه ایندیپندنت می‌گوید این تعداد به بیست هزار تن می‌رسد.
ـ بر اساس گفته‌ی توماس فریدمن رفعت اسد افتخار می‌کرد که ۳۸ هزار نفر را در حما کشته است.
ـ کمیسیون حقوق بشر سوریه می‌گوید تعداد کشته شدگان بین ۳۰ تا ۴۰ هزار تن می‌باشد که غالب آنان از غیر نظامیان هستند و بیشتر آنان به شکل دسته جمعی تیرباران شده و سپس در گورهای دسته جمعی دفن شده‌اند.
ـ برخی گزارش‌ها به دشواری شناسایی همه‌ی کشته شدگان اشاره دارد؛ زیرا بین ۱۰ تا ۱۵ هزار تن از هنگام وقوع فاجعه ناپدید شده‌اند و هنوز مشخص نیست این تعداد در زندان‌های نظامی در قید حیات هستند یا آنکه جان خود را از دست داده‌اند.
خلاصه‌ی تعداد کشته شدگان و خسارت‌ها:
ـ تعداد کسانی که در این کشتار جان خود را از دست داده‌اند بین ۳۰ تا ۴۰ هزار تن می‌باشند که در این لیست، زنان و کودکان و سالخوردگان نیز حضور دارند.
ـ به اضافه‌ی ۱۵ هزار مفقود که از آن هنگام اثری از آنان وجود ندارد.
ـ پس از نابودی کامل یک سوم محله‌های این شهر، ۱۰۰ هزار تن از ساکنان آن مجبور به مهاجرت شدند.
ـ به اضافه‌ی نابودی ۸۸ مسجد و سه کلیسا و همینطور مناطق باستانی و تاریخیِ حما در پی آتشِ توپخانه.
شهادت دیگران:
روزنامه فرانسوی نوول آبزرواتور به تاریخ ۳۰ آوریل ۱۹۸۲ میلادی می‌نویسد:
«چند هفته پیش در حما قیام مردم این شهر در پی خشنونتی که در تاریخ جدید کم‌نظیر است سرکوب شد... حافظ و رفعت اسد همانطور که کمونیست‌ها و آمریکایی‌ها [در جنگ دوم جهانی] برلین را باز پس گرفتند شهر حما را در نوردیدند، سپس باقی‌مانده‌ی مردم آن را مجبور کردند در حمایت از رژیم دست به راهپیمایی بزنند!! یک روزنامه‌نگار سوری در حال تعجب خطاب به یکی از افسران می‌گوید: با وجود آنچه رخ داد جمعیت خوبی در این تظاهرات شرکت کرده‌اند! افسر بعثی در حالی که می‌خندید گفت: بله، ولی آن‌هایی که باقی مانده‌اند کمتر از کسانی هستند که کشتیم!»
روزنامه‌ی فرانسوی لوماتان در شماره‌ی ۱۶۰۶ به تاریخ ۲۴ آوریل ۱۹۸۲ میلادی در مطلبی تحت عنوان «در سوریه تروریست شماره یک خود حکومت است» می‌نویسد:
«در سوریه حداقل ۲۰ هزار زندانی سیاسی وجود دارد که شاید این تعداد به ۸۰ هزار تن نیز برسد، به طوری که خشونت و تروریسم سیاسی امروزه بسیار رایج است. دستگاه سرکوب وابسته به رژیم بسیار شگفت‌انگیز است: گروهان‌های دفاع به فرماندهی رفعت اسد، گروهان‌های درگیری به فرماندهی عدنان اسد، نیروهای ویژه به فرماندهی علی حیدر، دستگاه اطلاعاتی و... اخیرا نیز وزارت کشور از شرکتی فرانسوی دستگاه هوش مصنوعی خریداری کرده است که قادر است در یک آن نیم میلیون نفر را در لیست سیاه قرار دهد».
مجله‌ی فرانسوی فیزد نیز در شماره ماه می ۱۹۸۲ میلادی می‌نویسد: «سرکوب [حما] کشنده‌تر از جنگ یوم کیپور بود».
این مجله همچنین می‌نویسد: «... توپخانه‌ی سنگین آتش خود را به روی غیر نظامی‌ها گشوده است و در طی بیست و چهار ساعت هزاران خمپاره و موشک بر روی حما باریدن گرفت. همه‌ی مناطق مسکونی و همه‌ی خانه‌ها زیر هدف [توپخانه] قرار داشتند».
یک دیپلمات غربی نیز در گواهی خود بر حوادث حما می‌گوید: «این سنگین‌ترین آتش توپخانه از زمان جنگ سوریه در سال ۱۹۴۱ میلادی بود که میان طرفداران حکومت ویشی از یک سو، و طرفداران حرکت فرانسه‌ی آزاد و بریتانیایی‌ها در سوی دیگر رخ داد».
وی در ادامه‌ی شهادت خود می‌گوید: «در پایان و تقریبا در میانه‌ی هفته‌ی قبل، تانک‌ها توانستند وارد شهر شوند و طی چند روز نبرد خانه به خانه، یا بهتر بگویم ویرانه به ویرانه، به شدت در حال ادامه بود. حکومت نیز بر روی تعداد کشته شده‌ها و زخمی‌های دو طرف سرپوش گذاشته است» و سپس می‌افزاید: «اما درخواست خون در مراکز درمانی بسیار زیاد بود، درست همانند روزهای جنگ اکتبر که باعث کشته و زخمی شدن هزاران تن در سوریه گردید».
وی در پایان می‌گوید: «می‌توان گفت آنچه هفته‌ی گذشته در حما رخ داد یک «فارصوفیای» دیگر بود، یعنی همانند آنچه در ورشو در اثنای جنگ دوم جهانی رخ داد... آنچه رخ داد دقیقا مرگ یک شهر بود».
تحقیق درباره‌ی حوادث حما:
 رژیم سوریه به جای آنکه دست به اقداماتی برای کم کردن آثار و بازتاب‌های این کشتار بر روی مردم این شهر و جامعه‌ی سوریه بزند، و در مورد جنایت‌ها و خشونتی که علیه اهالی حما رخ داد و باعث از بین رفتن برخی از خانواده‌ها به طور کامل گردید، تحقیقی صورت دهد، نظامیانی را که متهم به دست داشتن در این فاجعه بودند یا به طور مستقیم در سرکوب مردم شرکت کرده بودند مورد تشویق قرار داد، از جمله رفعت اسد که به منصب معاونت رئیس جمهوری در امور امنیت ملی رسید. افسران عالی رتبه‌ی ارتش و سازمان اطلاعات نیز ترفیع درجه گرفتند و «محمد حربة» محافظ وقت حما نیز به وزارت کشور منصوب شد. همه‌ی این اقدامات به مثابه‌ی تمسخر و بی‌اهمیتی حکومت نسب به احساسات عمومی مردم و تاکیدی واضح بر ادامه‌ی روش مشت آهنین به جای گفتگوی ملی در مورد مسائل داخلی بود.
به اضافه‌ی زندانیان سیاسی که ده‌ها سال در زندان‌های نظامی به سر بردند و احکام اعدامی که در مورد هر شهروند عضو جماعت اخوان المسلمین اجرا می‌شد. همچنین مفقودانی که حتی خانواده‌های آنان نمی‌دانند هنوز در قید حیاتند یا جان خود را از دست داده‌اند.
خاطره‌‌ای که همچنان در ذهن مردم حما زنده است:
خاطره‌ی کشتار دهشتناک حما همچنان تا به امروز در ذهن مردم این شهر زنده و پایدار است و صحنه‌های رعب‌آور و جنایاتی که در اثنای این کشتار رخ داد باعث شده است مردم این شهر در وحشت همیشگی از رژیم بعثی حاکم بر سوریه به سر برند. تقریبا در همه‌ی خانواده‌های حما کشته یا مفقودالاثر یا مهاجری وجود دارد که در پی این فاجعه دیار خود را ترک کرده‌اند.
منبع: مجله‌ی بیان / ترجمه و بازنویسی: عصر اسلام
IslamAge.com
منبع عکس‌‌ها: ویکی پدیای عربی، مدخل‌‌های حماة و مجزرة حماة
جنگ یوم کیپور یا نبرد اکتبر چهارمین نبرد میان عرب و اسرائیل است که در اکتبر سال ۱۹۷۳ رخ داد. در این نبرد نیروهای مصری و سوری در یک سو و نیروهای اسرائیلی با حمایت ایالات متحده در سوی دیگر قرار داشتند. این جنگ در اسرائیل به نام جنگ یوم کیپور و در کشورهای عربی به نام جنگ اکتبر شناخته می‌شود. این نبرد با پیروزی نسبی نیروهای مصری و سوری در برابر ارتش مجهز اسرائیل پایان یافت.
حکومتی که در پی اشغال فرانسه توسط آلمان نازی در بخش‌هایی از خاک فرانسه تشکیل شد. این حکومت بعدها با شکست دول محور و پایداری نیروهای مقاومت فرانسه از هم پاشیده شد.
فارصوفیا یا ورشو، پایتخت لهستان است. این شهر در جریان جنگ دوم جهانی توسط ارتش آلمان نازی ویران شد به طوری که هشتاد درصد از ساختمان‌های آن با خاک یکسان گردید. این شهر پس از جنگ دوم جانی بازسازی شد و هم اکنون یکی از آبادترین شهرهای اتحادیه‌ی اروپا است. |
.gif){kind=small}
