|
مختصری درباره ی صحابی جلیل عثمان بن مظعون رضی الله عنه
مختصری درباره ی صحابی جلیل عثمان بن مظعون رضی الله عنه
ابو سائب عثمان بن مظعون رضی الله عنه برادر شیری رسول الله صلی الله علیه و سلم بود و از جمله کسانی بود که خود شخص رسول الله صلی الله علیه و سلم بعد از وفاتش بر ایشان نماز جنازه خواندند. و ایشان اولین صحابه ای هستند که در بقیع دفن شدند.
ابن حجر رحمه الله درباره ی این صحابی بزرگوار چنین می فرماید: (در سال دوم هجری بعد از مشاهده بدر وفات یافت و اولین صحابی از مهاجران است که در مدینه وفات و در بقیع دفن شد).
این صحابی بزرگوار در سال چهارم بعثت رسول الله صلی الله علیه و سلم اسلام آورد. عبدالله بن عباس رضی الله عنهما درباره ی ایشان می فرماید: (در حالی که رسول الله صلی الله علیه و سلم در حیاط خانه اش در مکه نشسته بود، عثمان بن مظعون از آنجا در حال گذر بود؛ عثمان به رسول الله صلی الله علیه و سلم لبخند زد. رسول الله صلی الله علیه و سلم به وی فرمود: آیا نمی نشینی؟ گفت: بله می نشینم. روای می گوید: رسول الله صلی الله علیه و سلم روبروی او نشسته بود. سپس شروع به صحبت کرد. در خلال صحبت کردن رسول الله صلی الله علیه و سلم رو به آسمان کرد و حدود یک ساعت به آسمان نگاه کرد؛ تا اینکه آرام آرام چشمانشان را پایین آورد و به سمت راست خویش نگاه کرد. پس در این وقت نگاه رسول الله صلی الله علیه و سلم از هم نشینش عثمان برگشته بود و به سمت راستش نگاه می کرد. و سرش را به گونه ای تکان می داد مثل اینکه به صحبت های کسی دارد گوش می دهد. و ابن مظعون همچنان به ایشان نگاه می کردند. وقتی این حالت به پایان رسید و مثل اینکه تمام آنچه به ایشان گفته می شد را فهمید؛ دوباره رسول الله صلی الله علیه و سلم مانند بار اول به آسمان نگاه کرد؛ و مانند کسی بود که با چشمانش کسی را در آسمان دنبال می کند و در آن محو می گردد. بعد از آن نگاهش به هم نشینش عثمان افتاد. عثمان گفت: ای محمد من برای چه نزد تو آمدم و با تو نشستم؟ هرگز تو را ندیده بودم که چنین کاری که امروز انجام دادی کرده باشی! رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمودند: چه چیزی از من دیدی؟ عثمان گفت: دیدم که به آسمان می نگری سپس به طرف راستت نگاه کردی و حواست به من شد سپس دوباره مرا رها کردی؛ و دیدم که سرت را تکان می دادی مثل اینکه (کسی با تو سخن می گوید) و می دانستی او به تو چه می گوید! رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمود: آیا چنین چیزی متوجه تو را جلب کرد؟ گفت: بله. رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمودند: چند دقیقه قبل فرستاده ی الله تعالی (وحی) نازل شد در حالی که تو نزد من نشسته بودی. عثمان با تعجب گفت: فرستاده ی پروردگار؟! رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمودند: بله. عثمان گفت: چه چیزی به تو گفت: رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمودند: او گفت: (إِنَّ اللَّـهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالْإِحْسَانِ وَإِيتَاءِ ذِي الْقُرْبَىٰ وَيَنْهَىٰ عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ وَالْبَغْيِ يَعِظُكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ ). یعنی:(به راستی پروردگار به دادگری و نيکوکاری و بخشش به خويشاوندان فرمان می دهد و از کار زشت و ناپسند و تجاوز باز می دارد و شما را اندرز می دهد تا اينکه پند بگيريد). عثمان می گوید: در این هنگام بود که ایمان در قلبم مستقر گردید و دوستدار محمد (صلی الله علیه و سلم) شدم).
ابن کثیر رحمه الله می فرماید: (درباره ی سبب نزول آیه (إِنَّ اللهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالْإِحْسَانِ) حدیث حسنی را امام احمد رحمه الله روایت کرده است).
و امام النسفی رحمه الله فرموده: (این آیه سبب ایمان آوردن عثمان بن مظعون رضی الله عنه بود، زیرا وی چنین فرموده: اسلام نیاوردم مگر به خاطر حیایی که از رسول الله صلی الله علیه و سلم داشتم و به دلیل دعوت بسیاری که مرا می کرد. و ایمان در قلبم مستقر نگردید مگر زمانی که این آیه نازل شد و من نزد ایشان بودم. پس با نزول این آیه ایمان در قلبم اقامت گردید. بعد از آن بر ولید بن مغیره این آیه را خواندم، وی گفت: به الله سوگند که این آیه شیرین و بسیار حیرت آور است .. و بدون شک آن سخن بشر نیست. و ابوجهل گفت: پروردگارش به مکارم اخلاق دستور می دهد. و ابن مسعود رضی الله عنه می فرماید: این آیه از جامع ترین آیه در جمع خیر و شر است. و به همین دلیل است که هر خطیبی در آخر خطبه آن را تلاوت می کند تا خطبه اش پندی جامع برای تمام امور و منهیات باشد).
ای عثمان من به رهبانیت دستور ندادم:
از سعد بن ابی وقاص رضی الله عنه روایت شده که فرمود: (از آنجایی که چون عثمان از زنان (یعنی همسرش) دوری و پرهیز می کرد، رسول الله صلی الله علیه و سلم شخصی را نزدش فرستاد، و به وی فرمود: ای عثمان من به رهبانیت (راه و روش راهبه ها) دستور نمی دهم؛ آیا از سنت من روی می گردانی؟ عثمان گفت: خیر یا رسول الله! پس رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمودند: همانا از سنت من این است که نماز بخوانم و بخوابم؛ و روزه بگیرم و بخورم؛ و ازدواج می کنم و طلاق می دهم؛ پس کسی که از سنت (راه و روش) من روی گرداند از من نیست. و ای عثمان همانا همسرت بر تو حق دارد و نیز چشمانت بر تو حق دارد).
درسی از وفات عبدالله بن مظعون رضی الله عنه:
در صحیح بخاری روایت شده که: (امعلاء رضی الله عنها بانوی انصاری كه با رسول الله صلی الله علیه و سلم بیعت كرده بود؛ می گوید: انصار برای دادن مسكن به مهاجرین، قرعه كشی كردند. عثمان بن مظعون سهم ما شد. ما او را به خانه‌هایمان بردیم. پس از مدتی بیمار شد و در همان بیماری فوت كرد. وقتی او را غسل دادیم و كفن پوشاندیم، رسول الله صلی الله علیه و سلم وارد شدند. من گفتم: ای ابو سائب، (كنیه عثمان بن مظمون) الله تو را رحمت كند، من گواهی می دهم كه تو نزد الله بسیار عزیز و گرامی هستی. رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمودند: تو از كجا می دانی كه او نزد الله تعالی گرامی است؟ گفتم: یا رسول الله! پدر و مادرم فدایت باد. پس چه كسی نزد پروردگار عزیز و گرامی خواهد بود؟ رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمودند: او اكنون در گذشته است. به الله سوگند، من برایش امید خیر دارم. اما سوگند به الله، من كه رسول الله تعالی هستم نمیدانم با من چه خواهد شد. راوی می گوید: به الله سوگند، از این به بعد، بر تزكیه هیچ كس، گواهی نخواهم داد).
همان طور که در حدیث خواندیم رسول الله صلی الله علیه و سلم به خاطر این سخن ام العلاء که گفت: (ابو سائب الله تو را رحمت كند) مخالفت نکردند؛ زیرا این سخن صحیح است و دعای رحمت برای شخص است بلکه به دلیل این سخنش که گفت: (من گواهی می دهم كه تو نزد الله بسیار عزیز و گرامی هستی) انتقاد کردند؛ در نتیجه فرمودند: (تو از كجا می دانی كه او نزد الله تعالی گرامی است؟ سپس فرمودند: به الله سوگند، من برایش امید خیر دارم) که این انتقاد نشان دهنده ی تعلیم رسول الله صلی الله علیه و سلم به صحابه است، چون اشکالی ندارد که فرد برای میت دعا کند بلکه این چیزی است که رسول الله صلی الله علیه و سلم در احادیث صحیح بسیاری به آن دستور داده اند اما مشکل اینجاست که فرد بر میت حکم کند و بگوید فلانی از اهل بهشت است و فلان شخص جزو جهنمیان. بلکه این سخن خلاف سنت رسول الله صلی الله علیه و سلم است؛ مگر اینکه رسول الله صلی الله علیه و سلم گواهی دهند که فلان شخص از بهشتیان است؛ مانند بشارت ایشان به ابوبکر، عمر، عثمان، علی و بقیه عشره مبشره؛ و امهات المؤمنین و فاطمه رضی الله عنهم اجمعین.
شیخ ابن عثیمین رحمه الله در این باره چنین می فرماید: (به هر شخصی که رسول الله صلی الله علیه و سلم گواهی داده باشد وی در بهشت است؛ بدون شک در بهشت خواهد بود و به هر کسی گواهی داده که در جهنم است؛ بدون شک در جهنم خواهد بود، اما به کسانی که گواهی نداده؛ جزو عموم قرار می گیرند و می گوییم: هر مؤمنی در بهشت و هر کافری در جهنم است. اما گواهی نمی دهیم که فلان شخص معین جزو جهنمیان یا جزو بهشتیان است؛ مگر در حالتی که الله و رسولش گواهی داده باشند).
از اهداف بسیار مهم مطالعه سیرت نبوی استنباط فوائد و دروس از اتفاقات و احداث آن است تا مسلمان از آن در زندگی اش استفاده کند و اقتدای به رسول الله صلی الله علیه و سلم و صحابه کرامش را کسب کند. و از جمله صحابه گرامی ایشان عثمان بن مظعون رضی الله عنه بودند که معروف به زهد، تقوا و پرهیزگاری و حریص بر عبادت الله عزوجل بود. ایشان از جمله کسانی بود که خود شخص رسول الله صلی الله علیه و سلم بعد از وفاتش بر ایشان نماز جنازه خواندند و این تکریمی از طرف الله سبحانه و تعالی است. و در حدیث از عایشه رضی الله عنها روایت شده که فرمود: (رسول الله صلی الله علیه و سلم عثمان بن مظعون را در حالی که از دنیا رفته بود؛ بوسیدند).
پس گوارا باد بر تو ای ابا سائب بوسه ی رسول الله صلی الله علیه و سلم و گریه اش و ثنایش و نمازش بر تو.
مترجم: ام محمد.
منبع: islamweb.net
|
.gif){kind=small}
