|
انواع حساب در روز رستاخیز
انواع حساب در روز رستاخیز
مردم در نوع محاسبه شان متفاوت خواهند شد، چنان که برخی بدون حساب وارد بهشت می شوند، و عدّه‌ای به آسانی از آنان محاسبه خواهد شد و حساب برخی سخت خواهد شد.
برخی از آنان کسانی خواهد بود که بدون حساب راهی بهشت می شوند و تعداد آن‌ها هفتاد هزار نفر خواهد بود، این افراد برگزیدگان این امت در صبر، تقوا، ایمان و جهاد خواهند بود.
رسول الله صلی الله علیه و سلم در مورد این گروه می فرماید: امت‌ها در محشر بر من عرضه شدند، و من امتم را دیدم که کثرت و هیئت آنان مرا در شگفت وا داشت، آنان دشت‌ها و کوه‌ها را پر کرده بودند. الله فرمود: ای محمد! راضی شدی؟ من گفتم: بله ای بار الها! الله متعال فرمود: با این‌ها هفتاد هزار نفر دیگر خواهد بود که بدون حساب وارد بهشت می شوند، آن‌ها کسانی هستند که تعویذ (دم) نمی خواهند، داغ نمی کنند».
عکاشه بن مِحصن گفت: ای رسول الله! از الله بخواه تا مرا از آنان قرار دهد، ایاشن فرمود: «پروردگارا! او را از آنان قرار بده».
مردی دیگر برخاست وگفت : از الله بخواه تا مرا از آنان قرار دهد، رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمود: «در این باره، عکاشه از تو سبقت گرفت»[1].
لذا این‌ها هفتاد هزار نفر خواهند بود که بدون حساب وارد بهشت می شوند و مانند دیگران مورد مداقه و بازپرسی قرار نمی گیرند، از الله می خواهیم تا ما را از آنان قرار دهد. آمین.
برخی دیگر از آنان گروهی خواهند بود که در اعمالشان مورد محاسبه قرار می گیرند، اما حسابشان آسان خواهد بود بدون این که در آن مناقشه و مداقّه ای باشد، بلکه فقط اعمالشان به آنان عرضه خواهد شد و الله از آنان درگذر می فرماید.
رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمود: «روز قیامت پروردگار مؤمن را نزدیک می کند، و الطاف و عنایاتش را متوجه او می گرداند و پرده‌اش را می پوشاند و آن گاه به او می گوید: آیا این گناه را می شناسی؟ می گوید: بلی ای رب! تا این که از گناهانش از او اعتراف می گیرد، مؤمن در قلبش گمان می برد که نابود شده است، اما الله می فرماید: من در دنیا پرده‌ات را پوشیدم، امروز نیز تو را می بخشم، آن گاه نامه ی نیکی‌‌هایش را به او می سپارد"[2].
مؤمن باید در دعایش از الله بخواهد تا پروردگار حسابش را بر می‌سبک بگرداند و بگوید: پروردگارا! حسابم را آسان بگردان.
چنان که مادرمان عایشه می گوید: از رسول الله صلی الله علیه و سلم شنیدم که در نمازش این‌گونه دعا می کرد: "پروردگارا! به آسانی از من حساب بگیر"، وقتی آن رسول الله صلی الله علیه و سلم از نمازش فارغ شد، من عرض کردم: ای رسول الله! حساب آنان چیست؟ فرمود: "این که به کتابش نگاه شود و سپس از او در گذر شود"[3].
از الله می خواهیم تا حساب ما را آسان بگرداند و با بخشش و حلمش با ما معامله کند. آمین.
برخی دیگر از آنان این افراد کسانی هستند که حسابشان سخت بوده و مورد توبیخ قرار می گیرند و نامه ی اعمالشان مورد مناقشه و مداقه قرار می گیرد؛ چرا در نماز کوتاهی کردی؟ زکات مالت را چگونه پرداختی؟ نافرمانی والدین، حقوق بندگان و... در این نوع حساب بنده عذاب می بیند و گرفتار استرس و ترس و واهمه می شود.
چنان که رسول الله صلی الله علیه و سلم می فرماید: "هركس كه محاسبه شود، هلاک می گردد". عایشه می گوید: من گفتم: یا رسول الله! مگر نه این است که پروردگار فرموده است: ﴿فَأَمَّا مَنۡ أُوتِيَ كِتَٰبَهُۥ بِيَمِينِهِۦ * فَسَوۡفَ يُحَاسَبُ حِسَابٗا يَسِيرٗا*﴾ [الانشقاق: 7-8]. "در آن وقت، هرکس نامه ی اعمالش به دست راستش داده شود* با او حساب ساده و آسانی خواهد شد".
رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمود: «این عَرضه ی اعمال است، ولی اگر حساب دقیق به عمل آید، هلاک می گردد".[4]
منظور از عذاب در این حدیث، عذاب دوزخ نیست، بلکه مراد ترس و وحشتی است که دامنگر وی شده و رسوایی رویت گناهان و ذلت یاد آوری اعمال بدش است.
برخی دیگر از آنان کسانی‌اند که به سبب کثرت و سنگینی گناهان، یا اصرارشان بر گناه و ارتکاب آشکارشان به معصیت، یا به سبب نیت‌‌های فاسد، حسابشان طولانی و سخت خواهد بود.
رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمود: "اولین کسی که در روز قیامت بر او حکم می شود، مردی است که شهیده شده و آورده می شود و پروردگار نعمت‌‌های خود را به او می شناساند و او هم آن را می شناسد.
الله تعالی می فرماید: در برابر آن چه کردی؟
می گوید: در راه تو جنگیدم تا شهید شدم.
الله تعالی می فرماید: دروغ گفتی، بلکه تو جنگیدی تا گفته شود که او با جرأت است و گفته شد. پس در مورد وی دستور صادر شده و وی چهره‌اش کشانده شده به دوزخ انداخته می شود.
و دوم مردی که علم آموخته و آن را تعلیم داده و قرآن خوانده است. او آورده می شود و الله نعمت‌‌هایش را به او می شناساند و او هم آن‌ها را می شناسد. الله تعالی می فرماید: در برابر آن چه کردی؟
می گوید: علم آموختم و آن را تعلیم دادم و برای رضای قرآن خواندم.
الله تعالی می فرماید: دروغ گفتی، بلکه تو بدان جهت علم آموختی تا گفته شود که عالم هستی و قرآن خواندی تا گفته شود، قاری هستی، چنین نیز گفته شد. سپس در مورد وی دستور داده می‌شود تا به چهره‌اش کشانده شده و به دوزخ انداخته می شود.
سوم مردی که الله عزوجل به وی روزیی فراخ داده و از انواع مال به وی ارزانی داشته است، وی آورده می شود و الله آن‌ها را به وی می شناساند و او هم آن‌ها را می شناسد.
الله تعالی می فرماید: در برابر آن چه کردی؟
می گوید: هیچ راهی را که دوست داشتی در آن خرج شود، نگذاشتم، مگر اینکه در آن برای رضای تو خرج کردم.
الله تعالی می فرماید: دروغ گفتی! بلکه تو بدان جهت چنین کردی تا گفته شود که سخی است و گفته شد و در مورد وی دستور داده می شود و بر چهره‌اش کشیده شده و به دوزخ انداخته می شود"[5].
آیا همۀ مؤمنان مورد محاسبه قرار می گیرند؟
الله عزوجل یک گروهی را استثنا نموده و آن‌ها را مورد محاسبه قرار نمی‌دهد.
رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمود: هفتاد هزار نفر از امت من بدون حساب وارد بهشت می شوند،آن‌ها کسانی هستند که تعویذ (دم) نمی خواهند، فال نمی گیرند، و به پروردگارشان، توکل می نمایند"[6].
و در روایت دیگری آمده است: "با هر هزار نفر، هفتاد هزار نفر همراه خواهد بود"[7].
[3]- مسند احمد با سند صحیح.
[6]- منفق علیه. تعویذ و دم خواستن جایز است، اما در حدیث به این مطلب تشویق شده است که انسان خودش را با اوراد و وظایف دم کند، زیرا این کار افضل تر است، چون بنده با این کارش به الله توکل می‌نماید و چون هر گاه رسول الله صلی الله علیه و سلم دچار بیماری می‌شد، خودش را دم می کرد، و وقتی بیماری‌اش شدّت یافت، عایشه دعا می‌خواند برای حصول برکت با دستان ایشان می مالید.
مراد از این که فال بد نمی گیرند، یعنی به هیچ چیزی اعم از دیدنی، شنیدنی، چشیدنی و بوییدنی فال بد نمی گیرند؛ زیرا عربها عادت داشتند که با پرنده فال می گرفتند و اگر چنان چه مرغ به سمت چپ پرواز می کرد، فال بد و شوم می گرفتند، در حالی که فال گرفتن حرام است و جایز نیست که کسی به روز، ماه یا چهره فال بگیرد.
مراد از این که بر پروردگارشان توکل می کنند، یعنی در تمام کارهایشان بر الله یکتا و یگانه اعتماد می کنند و هر کس بر الله توکل نماید، پروردگار او را کفایت می کند و هر کس را که الله کفایت کند، او را در برابر هر چیزی حفاظت می کند و برایش کافی می‌شود.
[7]- مسند احمد و ترمذی با سند صحیح.
|
.gif){kind=small}
