|
اوصاف و ویژگی‌‌های روز آخرت
اوصاف و ویژگی‌‌های روز آخرت
الله سبحانه و تعالی کتابش را فرود آورده است تا هر چیزی را بیان کند و پیامبرانش را به عنوان ترساننده و مژده آور فرستاده است، از این رهگذر الله تعالی امور اخروی را برای ما روشن ساخته و اوصاف و ویژگی‌‌های آن را برای ما اظهار داشته است.
درآمد
روز آخرت، همان روزی است که در صور دمیده می شود و قیامت برپا می شود و الله تعالی آن را با چندین صفت برای ما توصیف کرده است که حالت آن روز و مردمان را روشن می سازد. برخی از آن صفات عبارتند از:
روزی که در برپایی آن تردیدی وجود ندارد
آری، سوگند به الله که در آن روز تردیدی نیست و قطعا خواهد آمد، همان گونه که پروردگار در قرآن وعده داده و فرموده است: ﴿يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّ وَعْدَ اللَّـهِ حَقٌّ ۖ فَلَا تَغُرَّنَّكُمُ الْحَيَاةُ الدُّنْيَا ۖ وَلَا يَغُرَّنَّكُمْ بِاللَّـهِ الْغَرُورُ﴾ [فاطر: 5]. «ای مردمان! وعده ی الله حق است، پس زندگی دنیوی شما را گول نزند و اهریمن شما را در باره ی الله نفریبد».
و نیز رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمود: «وَالسَّاعَةُ حَقٌّ»[1]، «و قیامت حق می باشد».
برای کافران روزی دشوار خواهد بود
در آن روز اعمال قطع شده و اجل‌ها به پایان می رسد و هر عمل کننده‌ای، جزای عمل نیک و بد خود را دریافت می کند و نمی تواند به اعمال نیکش بیفزاید یا از اعمال بدش بکاهد. چنان که الله تعالی می فرماید: ﴿فَذَٰلِكَ يَوۡمَئِذٖ يَوۡمٌ عَسِيرٌ٩ عَلَى ٱلۡكَٰفِرِينَ غَيۡرُ يَسِيرٖ﴾ [المدثر: 9-10]. «آن روز، روی سختی خواهد بود. * برای کافران آسان نخواهد بود (و بلکه پر مشقّت و دردسر خواهد بود)».
اما برای مؤمنان، آسان خواهد بود، زیرا نگرانی بزرگ آنان را غمگین نخواهد کرد و عدّه‌ای در زیر سایه ی عرش قرار می گیرند که در آینده از آنان سخن خواهیم گفت.
روزی که هر انسان جزای کامل عملکرد خویش را دریافت می کند
انسان‌ها جزای کامل اعمالشان را دریافت می کنند، اگر عمل خیر بوده پاداش خیر، و اگر عمل بد بوده است، جزای بد را می بینند، چرا که همگی در دفتر اعمال که از تغییر و دروغ محفوظ است، ثبت شده اند.
الله عزوجل فرموده است: ﴿ فَكَيْفَ إِذَا جَمَعْنَاهُمْ لِيَوْمٍ لَا رَيْبَ فِيهِ وَوُفِّيَتْ كُلُّ نَفْسٍ مَا كَسَبَتْ وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَ﴾ [آل عمران: 25]. «پس (حال آنان) چگونه خواهد بود (و چه کار خواهند کرد) وقتی که ایشان را در روزی که هیچ شکّی در (وقوع) آن نیست، جمع می‌آوریم و به هر کسی (پاداش و پادافرۀ) آنچه کرده و فراچنگ آورده است به تمام و کمال داده شود و بر آنان ستم نرود».
روزی که زمان وقوع آن از جانب الله مشخص شده است
هرگز از آن زمان جلوتر نیامده و مؤخر نخواهد شد. چنان که الله تعالی می فرماید: ﴿قُلْ لَكُمْ مِيعَادُ يَوْمٍ لَا تَسْتَأْخِرُونَ عَنْهُ سَاعَةً وَلَا تَسْتَقْدِمُونَ [سبأ: 30]. «بگو: وعده ی شما روز مشخّصی است که نه ساعتی از آن پسی می گیرید، و نه ساعتی از آن پیشی می گیرید».
آن روزی نزدیک است
آری، قیامت نزدیک است، هر چند که ما آن را دور می بینیم، الله تعالی آن را به امت‌های پیشین وعده داده است و زمان آنان بسر رسیده و امت ما آمده است، رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمود: «من و قیامت به اندازه‌ی این دو مبعوث شده‌ایم و انگشت سبابه و وسطی خود را با هم نزدیک کرد»[2].
الله عزوجل نیز فرموده است: ﴿فَٱصۡبِرۡ صَبۡرٗاجَمِيلًا* إِنَّهُمۡ يَرَوۡنَهُۥ بَعِيدٗا* وَنَرَىٰهُ قَرِيبٗا*﴾ [المعارج: 5-7]. «آنان آن روز را بعید و دور می دانند. * و ما آن را ممکن و نزدیک می دانیم».
به صورت ناگهانی خواهد آمد
هر چند که علم بشر پیشرفت کند و درک و فهمشان افزون گردد، اما باز هم محال است که بدانند، زمان وقوع قیامت کی خواهد بود؛ زیرا وقوع قیامت یکی از اسرار بزرگی است که الله عزوجل آن را بر پیامبران گران قدر و فرشتگان بزرگ پنهان نموده است و در مورد آن علم دانش سوال شده از علم سوال کننده بیشتر نیست.
پروردگار می فرماید: ﴿ بَلْ تَأْتِيهِمْ بَغْتَةً فَتَبْهَتُهُمْ فَلَا يَسْتَطِيعُونَ رَدَّهَا وَلَا هُمْ يُنْظَرُونَ ﴾ [الأنبیاء: 40]. «(قیامت به اطّلاع قبلی فرا نمی رسد و) بلکه ناگهانی به سراغ ایشان می آید و آنان را مات و مبهوت می کند و توانایی دفع و برگرداندن آن را نخواهند داشت و دیگر مهلت و فرصت (توبه و معذرت) بدیشان داده نمی شود».
و نیز الله تعالی فرموده است: ﴿يَسَۡٔلُونَكَ عَنِ ٱلسَّاعَةِ أَيَّانَ مُرۡسَىٰهَاۖ قُلۡ إِنَّمَا عِلۡمُهَا عِندَ رَبِّيۖ لَا يُجَلِّيهَا لِوَقۡتِهَآ إِلَّا هُوَۚ ثَقُلَتۡ فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۚ لَا تَأۡتِيكُمۡ إِلَّا بَغۡتَةٗ﴾ [الأعراف: 187]. «در باره ی قیامت از تو می پرسند و می گویند: در چه زمانی (دنیا به پایان می‌رسد و) قیامت رخ می دهد؟ بگو: تنها پروردگارم از آن آگاه است، و کسی جز او نمی تواند در وقت خود آن را پدیدار سازد (و از پایان این جهان و سرآغاز آن جهان مردمان را بیاگاهاند. اطّلاع از هنگامه ی قیامت) برای (ساکنان) آسمان‌ها و زمین سنگین و دشوار است (و هرگز دانش ایشان بدان نمی رسد). قیامت ناگهانی به وقوع می پیوندد و برسرتان می تازد».
روزی بزرگ است
آن بزرگ ترین روزی است که بر آفریدگان می گذرد، نه قبل از آن چنین روز بزرگی را دیده‌اند و نه بعد از آن شاهد چنین روزی خواهند بود. در آن روز، حوادثی هولناک و حالت‌هایی بزرگ روی خواهد داد.
الله تعالی می فرماید: ﴿لِيَوۡمٍ عَظِيمٖ * يَوۡمَ يَقُومُ ٱلنَّاسُ لِرَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ﴾[المطففین: 5-6] «در روز بسیار بزرگ و هولناکی (به نام قیامت). * همان روزی که مردمان در پیشگاه پروردگار جهانیان (برای حساب و کتاب) برپا می ایستند».
خورشید به بندگان نزدیک می شود
در روز قیامت همه چیز به هم می خورد و امور هستی متغیر شده و دگرگون می شوند، آسمان سرخ و شعله ور می شود، و خورشید به مخلوقات نزدیک می شود. رسول الله صلی الله علیه وسلام فرمود: «هر گاه قیامت فرا رسد، خورشید به بندگان نزدیک می شود و به اندازه ی یک یا دو میل قرار می گیرد».
سُلَیم می گوید: نمی دانم که مراد از میل کدام است، میلی که آله ی سنجش مسافت زمین است یا میلی که با آن در چشم سرمه می گذارند؟ رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمود: «پس خورشید آنان را ذوب می کند، و به میزان اعمالشان در عرق فرو می روند. چنان که عده‌ای تا قدم‌ها و برخی تا زانو و گروهی تا زیر ناف، در عرق فرو می روند و برخی تا دهانشان غرق در عرق خواهند بود»[3][4].
روزی که هیچ کس بدون اجازه ی الله تعالی سخن نمی گوید
آری، همه ی مخلوقات، اعم از جن و انس، نیک و بد، فرشتگان بزرگوار و پیامبران گرانقدر، به خاطر عظمت و جلال پروردگار با عظمت و باشکوه خاموش‌اند و سخن نمی گویند.
کسی سخن نمی گوید جز آن که پروردگار فرمانروا به او اجازه دهد. چنان که الله تعالی می‌فرماید: ﴿يَوۡمَ يَأۡتِ لَا تَكَلَّمُ نَفۡسٌ إِلَّا بِإِذۡنِهِۦۚ فَمِنۡهُمۡ شَقِيّٞ وَسَعِيدٞ﴾ [هود: 105]. «روزی که آن روز فرا می رسد کسی یارای سخن گفتن و دم برآوردن ندارد، مگر با اجازه ی الله. (در چنین روزی) دسته ای از آنان (به انواع عذاب گرفتارند و) بدبختند، و دسته‌ای (غرق در نعمت‌های گوناگونند و) خوشبختند».
و نیز الله تعالی فرموده است: ﴿يَوْمَئِذٍ يَتَّبِعُونَ الدَّاعِيَ لَا عِوَجَ لَهُ ۖ وَخَشَعَتِ الْأَصْوَاتُ لِلرَّحْمَٰنِ فَلَا تَسْمَعُ إِلَّا هَمْسًا﴾ [طه: 108]. «در آن بدون کم ترین سرپیچی، از منادی (الهی) پیروی می کنند و صداها به سبب (جلال و شکوه الله) مهربان فروکش می کند، و جز صدای آهسته (چیزی) نمی شنوی».
روزی که شاهی فقط از آن الله عزوجل خواهد بود
در آن روز، شاهی شاهان سقوط می کند و کمر فرمانروایان کسرا در هم می شکند و آرزوهای فرمانروایان قیصر فروکش می کند.
در آن روز جاه و منزلت، فرمان روایی و دیوان، و حکم و داوری، فقط مخصوص فرمانروای دیّان خواهد بود.
آری، فرمانروایی فقط از آن الله قهار خواهد بود. الله تعالی می فرماید: ﴿لِمَنِ الْمُلْكُ الْيَوْمَ ۖ لِلَّـهِ الْوَاحِدِ الْقَهَّارِ﴾ [غافر: 16]. «ملک و حکومت، امروز از آن کیست؟ از آن الله یکتای چیره و تواناست».
و نیز می فرماید: ﴿ٱلۡمُلۡكُ يَوۡمَئِذٍ ٱلۡحَقُّ لِلرَّحۡمَٰنِۚ وَكَانَ يَوۡمًا عَلَى ٱلۡكَٰفِرِينَ عَسِيرٗا﴾ [الفرقان: 26]. «در آن روز حکومت واقعی و ملک حقیقی، از آن الله مهربان است، و آن روز برای کافران روز سختی خواهد بود».
روزی که روی گردانان و اعراض کنندگان پشیمان می شوند
هر کس که روی گردانده و طغیان پیشه کرده و از راه‌‌های بد پیروی نموده است، روز قیامت پشیمان و شرمنده می شود و عذاب برایش محقق می شود.
از این که با رفیقان بد همراهی کرده و از پیامبر روی گردانده است، نادم می گردد. چنان که پروردگار فرموده است: ﴿وَيَوۡمَ يَعَضُّ ٱلظَّالِمُ عَلَىٰ يَدَيۡهِ يَقُولُ يَٰلَيۡتَنِي ٱتَّخَذۡتُ مَعَ ٱلرَّسُولِ سَبِيلٗا * يَٰوَيۡلَتَىٰ لَيۡتَنِي لَمۡ أَتَّخِذۡ فُلَانًا خَلِيلٗا * لَّقَدۡ أَضَلَّنِي عَنِ ٱلذِّكۡرِ بَعۡدَ إِذۡ جَآءَنِيۗ وَكَانَ ٱلشَّيۡطَٰنُ لِلۡإِنسَٰنِ خَذُولٗا*﴾ [الفرقان: 27-29].«و در آن روز ستمکار، هر دو دست خویش را (از شدّت ندامت) به دندان می گزد و می گوید: ای کاش! با رسول الله راه (بهشت را) برمی گزیدم * ای وای! کاش من فلانی را به دوستی نمی گرفتم. * بعد از آن که قرآن به دستم رسیده بود، مرا گمراه کرد. (آری!) شیطان انسان را (به رسوایی می کشد و) خوارِ خوار می دارد».
نتیجه...
از اوصاف روز قیامت، وضعیت آن روز
و حالت برخی مردمان برای ما واضح گردید.
[3]- احمد و ترمذی با سند صحیح.
[4]- یعنی در آن روز بندگان بر حسب اعمال نیکشان در سختی و عرق قرار می گیرند، برخی تا قدم هایشان در عرق فرو رفته‌اند و عده‌ای تا زانو‌ها و برخی تا ناف و جمعی سر تا پا غرق عرق هستند.
|
.gif){kind=small}
