2024 Jul 27

www.islamage.com    

عـنوان    :       

بسم الله الرحمن الرحیم

سلسله مقالات بدعت بازنگری در فهم نصوص شماره ی (1):

پیش درآمد

کشمکش تحریف معنای نصوص و تأویل بی‌ جای آن، نبردی است قدیمی که از دوران صحابه رضوان الله علیهم و هنگام پدید آمدن خوارج آغاز شد. کسانی که می ‌خواستند نصوص شرعی را بر خلاف فهم اصحاب نبی صلی الله علیه وسلم تفسیر کنند و بفهمند.

در نتیجه با سخنانی عجیب و آرایی شاذ و مخالف با آنچه که رسول الله صلی الله علیه وسلم و اصحابش بر آن بودند، بر مردم خارج شدند؛ مسلمانان را به سبب ارتکاب گناه کافر دانستند و از آنان جدا شدند، پس امیرالمؤمنین علی بن ابی ‌طالب رضی الله عنه به سبب این فهمِ تحریف شده و جدید و تأویل مبتدعانه برای کتاب الله با آنان جنگید.

از همین رو، هنگامی که ابن عباس رضی الله عنهما با آنان مناظره کرد، به آن ‌ها گفت: "از سوی اصحاب نبی صلی الله علیه وسلم، مهاجرین و انصار و از سوی پسرعمو و داماد رسول الله صلی الله علیه وسلم به نزد شما آمده ‌ام؛ کسانی که قرآن بر آنان نازل شد و از شما به تأویل آن عالم ‌ترند و در بین شما کسی آگاه ‌تر از آنان نیست"[1].

رسول الله صلی الله علیه وسلم ما را از این نبرد آگاه نمودند؛ نبردی که میان تحریف‌ گران نصوص و اصحاب نبی صلی الله علیه وسلم و کسانی که به نیکی از آن‌ ها پیروی کردند و به فهم آن بر اساس مرادی که الله تعالی نازل کرده است، چنگ زدند، رخ خواهد داد. از ابو سعید خُدری رضی الله عنه روایت شده که فرمود: (در انتظار رسول الله صلی الله علیه وسلم نشسته بودیم. ایشان از یکی از خانه‌ های همسرانش خارج شدند. همراه وی برخاستیم، پس کفش ایشان پاره شد. علی رضی الله عنه همانجا ماند تا کفش ایشان را بدوزد. رسول الله صلی الله علیه وسلم به راه افتادند و ما نیز همراه شان رفتیم. سپس به انتظار علی رضی الله عنه ایستادند و ما نیز ایستادیم؛ فرمودند: «کسی از میان شما برای تأویل این قرآن خواهد جنگید، چنانکه من برای تنزیل آن مبارزه کردم». هر یک از ما سعی کردیم خود را در معرض رسول الله صلی الله علیه وسلم قرار دهیم، درحالی که ابوبکر و عمررضی الله عنهما در بین ما بودند، اما ایشان فرمودند: «نه؛ بلکه او همانی است که کفش را می‌ دوزد» - یعنی علی رضی الله عنه - پس نزد او آمدیم و بشارتش دادیم اما گویا آن را پیش ‌تر شنیده بود)[2].

اینجا رسول الله صلی الله علیه وسلم خبر از مجاهدینی از امتش می ‌دهند که برای تفسیر و فهم قرآن و سنت جهاد می ‌کنند تا مردم را به فهم حقیقی آن برگردانند، چنانکه خودشان در آغاز اسلام برای اثبات نزول قرآن و اینکه از جانب الله است، مبارزه نمودند.

بنابراین، نبرد با اهل تحریف و تأویل باطل همچنان ادامه دارد و با گذشت عصرها و روزها متوقف نشده و در تمام عصرها و زمان ها دعوتگران و سرانی داشته است.

اما در روزگار ما پرچم تحریف را گروهی از نویسندگان و اندیشمندان بر دوش گرفته ‌اند. این تحریف به نام ها و شعارهای گوناگونی صورت می ‌گیرد که تمام این جریانات به یک جا ختم می ‌شود و آن، درخواست تحریف دین الله و بازفهمی اسلام برای هماهنگی با شرایط کنونی است.

گاهی اوقات شعار «تجدید اندیشه ی اسلامی» را سر می‌ دهند و گاه به سوی «تجدید گفتمان دینی» فرا می‌ خوانند.

امروزه نیز آنان را می ‌بینی که دعوت به «قرائت‌ های گوناگون از اسلام» می ‌دهند و خواهان «بازنگری در قرائت نص شرعی» هستند تا «قرائتی جدید از اسلام» برای ما ارائه کنند که به ادعای آن ‌ها با تغییرات و تحولات زمانه هم‌ خوانی دارد.

دشمنان این دین دانسته ‌اند که الله، محافظت از نصوص دو وحی ـ یعنی کتاب و سنت ـ را بر عهده گرفته و آیات وحی، صبح گاهان و شام گاهان به گوش مردم می ‌رسد، بنابراین راهی برای شان نمانده جز وارد شدن از دروازه ی تحریف معانی نصوص شرعی و گام نهادن در راه و طریق یهودیان که الله متعال درباره ی آنان می ‌فرماید: {يَسْمَعُونَ كَلَامَ اللَّـهِ ثُمَّ يُحَرِّفُونَهُ مِنْ بَعْدِ مَا عَقَلُوهُ وَهُمْ يَعْلَمُونَ}[3] ترجمه: کلام الله را می شنیدند سپس آن را پس از فهمیدنش آگاهانه تحریف و دگرگون می کردند.

"و از آنجایی که رسول الله صلی الله علیه وسلم ما را آگاه ساخته که این امت، قدم به قدم از راه و روش امت‌ های پیش از خود پیروی خواهد کرد، ناگزیر باید در میان شان کسانی باشند که سخن را از جایگاهش تحریف می ‌کنند و در نتیجه معنای کتاب و سنت را از آنچه الله، آگاه ساخته یا امر نموده، دستخوش تغییر می ‌سازند..."[4].

اینک شاهد نبرد تحریف معنای نص شرعی و تأویل نابجای آن هستیم که در این دوران پابرجا است و این تصدیق خبری است که رسول الله صلی الله علیه وسلم داده بودند.

همچنان انسان ‌هایی صادق و مخلص از این امت، در برابر این تحریف ‌گران ایستاده و قرائت های تحریف‌ آمیز آنان را به خودشان باز می ‌گردانند، تا وعده ی الله جل وعلا در حفظ وحی از نظر لفظ و معنا محقق گردد و فرجام نیک از آنِ متقیان است.

در سلسله مقالات بعدی به توضیحات بیشتری خواهیم پرداخت.

برگرفته از کتاب "بدعت بازنگری در فهم نصوص" با عنوان اصلی "بدعة إعادة فهم النص" تألیف محمد صالح المنجد.

بازنگری: ام احمد