2024 Nov 21

www.islamage.com    

عـنوان    :       

ابو محمد، حسن بن المستنجد ملقب به مستضیء بأمر الله، در سال 536هـ دیده به جهان گشود. مادر او، ام ولد و كنيزى ارمنى بود كه غضه نامیده مى‌شد.

بعد از وفات پدرش در ربیع الثانی سال 566هـ با وی بیعت شد، مستضیء نیز مانند پدرش جزو بهترین خلفا بود، امر به معروف و نهی از منکر می‌کرد و فردی بردبار و صبور و دوست‌دار عفو و بخشش بود.

روزگار خلافتش چنین بود که گفته شده است: "كان ايامه من حسن سيرته مواسم الحج و الاعياد و الجمع" یعنی: دوران خلافتش به خاطر نیک‌رفتاری وی، مانند موسم حج و عیدها و جمعه‌ها بود. او در گرفتن مالیات زیاده‌روی نمی‌کرد، و به فقرا و نیازمندان بسیار کمک می‌کرد. خلیفه مستضیء حقوق مردم را كه پايمال شده بود باز پس گرفت، و به صاحبانشان باز گرداند.

امام ذهبی می‌گوید: در دوره‌ی خلافت وی، قدرت روافض در بغداد ضعیف گشت، و امنیت بالا رفته، و مردم از ايمنى و آرامش و آسايش برخوردار شدند.

آغاز خلافت المستضيء بامر الله، با انقراض دولت عبیديان در مصر مصادف بود. در ماه محرم سال 567، در مصر به نام المستضيء بامر الله خطبه خواندند. این یکپارچگی در سرزمین‌های اسلامی را باید مدیون رشادت‌ها و دلاوری‌های صلاح الدین ایوبی دانست. وی با ضعف عاضد صاحب مصر، زمام امور را به دست گرفت، همه‌ی آثار حکومت علوى را زايل ساخت، و دولت عباسى را جانشين آن نمود، و اين آغاز حکومت ایوبیان در سرزمين مصر بود.

وی همچنین دستور داد تا در مصر برای خلیفه‌ی عباسی خطبه خوانده شود. بدینوسیله امور شرعی فقط برای خلیفه‌ی اسلامی باقی ماند، و امر و نهی از سوی خلیفه صورت می‌گرفت. همچنین سرزمین‌های یمن و شام و افریقا نیز برای مستضیء خطبه خواندند.

سکه‌ها به نام خلیفه ضرب می‌شد، تصویر مقابل سکه‌ای از این دوران را که به نام خلیفه مستضیء بامر الله ضرب شده است نشان می‌دهد.

در این دوران، نور الدین محمود بن عماد زنگی در سال 569هـ در دمشق وفات نمود و فرزند کوچکش به جای وی انتخاب شد.

المستضيء بامر الله، در ذو القعده سال 575 پس از نه سال و شش ماه خلافت دار فانی را وداع گفت، عهد خلافت پس از وی، به پسرش احمد رسید.

علما و اندیشمندانی که در این دوران وفات کردند عبارتند از: ابن خشاب نحوی و ملک النحاة أبو نزار حسن بن صافی و حافظ ابوالعلاء همداني و ناصح الدين بن الدهان نحوی و حافظ بزرگ، ابو القاسم بن عساكر از نوادگان امام شافعی و صاحب تاریخ دمشق،  وحيص بيص شاعر و حافظ ابو بکر بن خیر.

ترجمه و تحقیق: أبو أنس

سايت عصر اسلام

www.IslamAge.com

*سیر أعلام النبلاء- للذهبی- تحقیق شيخ شعيب الأرناؤوط.
* تاريخ ابن خلدون.
* الکامل فی التاریخ- لابن الأثیر.
* سایت ويكيبيديا، الموسوعة الحرة- سایت إسلام أون لاین . نت- سایت أسرة آل باوزیر العباسیة الهاشمیة. سایت المعرفه
*تاریخ الخلفاء/ تألیف جلال الدین سیوطی
* تاريخ الإسلام السياسي والديني والثقافي والاجتماعي، تألیف حسن ابراهيم حسن، دار الجیل ببیروت،الطبعة الرابعة عشرة، 1416هـ/1996م.
* الدولة العباسیة، تألیف محمود شاکر، المکتب الإسلامی، الطبعة الخامسة، 1411هـ/1991م.