2024 Nov 23

www.islamage.com    

عـنوان    :       

وی «عبدالله بن قیس قرشی عامری» نام دارد. همچنین نام عمرو نیز برای وی گفته شده است.

از نخستین کسانی بود که اسلام آورد و هجرت کرد. هجرت وی پس از مصعب بن عمیر ـ رضی الله عنه – و پیش از رسول خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ  بود. وی در مدینه مردم را قرآن آموزش می‌داد. همچنین گفته شده وی کمی پس از غزوه‌ی در به مدینه مهاحرت کرده است.

ابن ام مکتوم نابینا بود و به همراه بلال و سعد و القرظ و ابومحذورة (که موذن مکه بود) به دستور رسول خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ  اذان می‌گفت.

همچنین رسول خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ  در غزوات و هنگامی که خود در مدینه نبود وی را به جانشینی خود انتخاب می‌کرد تا برای مردمی که در مدینه بودند امامت کند. گفته شده است پیامبر ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ  وی را سیزده بار به جای خود امیر مدینه قرار داده است.

عروة می‌گوید: رسول الله ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ  با تعدادی از مردان قریش نشسته بود که در میانشان عتبة بن ربیعه نیز وجود داشت پس ابن ام مکتوم آمد در حالی که سوالی داشت. پس رسول خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ (به دلیل مشغول بودن به سران قریش) از وی روی گرداند که این آیه نازل گردید: {عبس وتولى . أن جاءه الأعمى}. (چهره درهم کشید و روی گرداند آنگاه نابینا به نزد وی آمد)

از براء رضی الله عنه روایت است که گفت: وقتی آیه‌ی {مومنان خانه‌نشین با مجاهدانی كه با مال و جان خود در راه خدا جهاد مى‏كنند يكسان نمى‏باشند} نازل گردید، رسول خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ  زید را صدا زد و او را دستور داد که آن را بنویسد. زید استخوان کتف شتری را آورد و آن را نوشت. پس در این هنگام ابن ام مکتوم آمد و از نابیایی خود شکایت برد پس این بخش از آیه نازل شد: {غير أولي الضرر} (آنانی كه زيان‏ديده نيستند). (1)

از ابو لیلی روایت است که ابن ام مکتوم گفت: ای پروردگارم! عذر من را نازل کن. پس این آیه نازل شد که: {غير أولي الضرر} اما وی بعدها نیز به جهاد می‌رفت و می‌گفت: پرچم را به من بدهید که من کورم و نمی‌توانم فرار کنم! و مرا میان دو صف قرار دهید.

وی در دوران عمر بن خطاب به همراه سعد بن ابی وقاص در نبرد قادسیه شرکت جست و گفته شده است در همان نبرد به شهادت رسیده است و گفته شده که پس از بازگشت از این نبرد در مدینه وفات یافته است. والله اعلم.

ترجمه و بازنویسی: عبدالله م.

سایت عصر اسلام

www.IslamAge.com

مراجع:

نزهة الفضلاء 62/1 – البدایة والنهایة 49/7

1- معنای کامل آیه این است: (مؤمنان خانه‏نشين كه زيان‏ديده نيستند با آن مجاهدانى كه با مال و جان خود در راه خدا جهاد مى‏كنند يكسان نمى‏باشند الله كسانى را كه با مال و جان خود جهاد مى‏كنند به درجه‏اى بر خانه‏نشينان برتری بخشيده و همه را الله وعده نيكو داده و[لى] مجاهدان را بر خانه‏نشينان به پاداشى بزرگ برترى بخشيده است)