2024 Nov 21

www.islamage.com    

عـنوان    :       

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمدلله رب العالمین و الصلاة و السلام علی رسول الله و علی آله و اصحابه الی یوم ‏الدین و اما بعد ‏:‏

بهشت بسیار با ارزش است و ممکن نیست که انسان با اعمال آن را بدست بیاورد. البته انسان با رحمت و الطاف الهی می‌تواند آن را بدست بیاورد.

مسلم در صحیح خود از ابی هریره روایت می‌کند، رسول‎الله صلی الله علیه وسلم فرمودند:

«هیچکدام از شما به‌ وسیله‌ی عملش وارد بهشت نمی‌شود». گفتند: شما نیز ای پیامبر خدا؟ فرمودند: «آری. مگر اینکه خداوند متعال رحمت خودش را شامل حال ما گرداند».

ممکن است نصوصی که حکایت از آن دارند که بهشت قیمت اعمال است مطالب فوق را دچار اشکال کنند: «فَلَا تَعْلَمُ نَفْسٌ مَّا أُخْفِی لَهُم مِّن قُرَّةِ أَعْینٍ جَزَاءً بِمَا کانُوا یعْمَلُونَ» السجدة: ١٧

«وَالَّذِینَ آمَنُواْ وَعَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ لاَ نُکلِّفُ نَفْسًا إِلاَّ وُسْعَهَا أُوْلَئِک أَصْحَابُ الْجَنَّةِ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ» الأعراف: ٤٢

(کسانی که ایمان بیاورند و کارهای شایسته انجام دهند - به هیچ کس (از آنان) جز به اندازه تاب و توانش تکلیف نمی‌کنیم‌ - ایشان بهشتیانند و جاودانه در آن می‌مانند).

راجع به‌ آن می‌گوییم: در میان روایات و آیه های ذکر شده‌ تعارضی وجود ندارد، زیرا آیه ها حکایت از آن دارند که اعمال سبب ورود بهشت هستند نه قیمت آن و حدیث این مطلب را نفی می‌کند که بهشت قیمت اعمال باشد. در این خصوص دو گروه با گمراهی مواجه شده‌اند: یکی جبریه که به‌ حدیث استدلال می‌کنند و اعلام می‌دارند که‌ پاداش بر اعمال مترتب نیستند، زیرا که انسان در عمل خود هیچ اختیاری ندارد و گروه دوم قدریه که‌ به‌ آیات استدلال می‌کنند مبنی بر اینکه بهشت فیمت اعمال است و بنده در برابر اعمالی که انجام داده استحقاق ورود به بهشت را کسب می‌کند و بر پروردگار لازم است که‌ او را وارد بهشتی نماید..

شارح عقیده طحاویه می‌گوید: راجع به‌ ترتب پاداش بر اعمال، دو گروه (جبریه و قدریه) با گمراهی مواجه شده‌اند. سپاس خدایی را که‌ اهل سنت را به‌ راه راست هدایت داده است.

حرف «باء» که در نفی بکار می‌رود، غیر از «باء»ی است که برای اثبات بکار می‌رود. لذا آنچه‌ در حدیث «لن یدخل الجنة احد بعمله» نفی شده‌ است «باء عوض» می‌باشد، یعنی اینکه عمل قیمت دخول انسان به بهشت باشد، همانطور که معتزله عقیده دارند که عامل بخاطر اعمالش استحقاق دارد که پروردگار او را وارد بهشت کند، بلکه داخل شدن در بهشت بخاطر فضل و رحمت الهی است و حرف «با» در «جَزَاءً بِمَا کانُوا یعْمَلُونَ» و امثال آن، «باء» سبب است نه باء عوض. یعنی به سبب اعمالی که‌ انجام داده‌اید. و خداوند خالق اسباب و مسببات است، لذا همه‌ به فضل و الطاف ایزدی بر می‌گردند.

وصلی الله وسلم علی نبینا محمد وعلی آله وصحبه أجمعین.‏

وآخر دعوانا أن الحمدلله رب العالیمن.‏

دکتر عمر سلیمان اشقر

منبع: کتاب "بهشت و دوزخ"؛ دکتر عمر سلیمان اشقر.‏

عصر اسلام

IslamAge.com