2024 Nov 23

www.islamage.com    

عـنوان    :       

اهل بیت

الحمد لله رب العالـمین والصّلاة والسلام علی سیّدنا وسیّد الارسول الله اء والـمرسلین محمد وعلی آله وصحبه أجمعین.

ابن منظور صاحب کتاب لسان العرب می‌گوید (اهل بیت) یعنی ساکنین آن وکسانی که در خانه اسکان دارند (واهل الرجل) يعني خانواده مرد، یعنی نزدیکترین افراد به وی.

و اهل بیت رسول الله صلی الله علیه وسلم  شامل همسران و دختران ایشان و دامادش علی رضی الله عنهم مي شود و گفته شده آل‌بیت رسول الله صلی الله علیه وسلم یعنی همسرانش و مردانی که جزو خانواده‌اش می‌باشند.

 راغب اصفهانی مي‌گوید (اهل الرجل) به افرادی گفته می‌شود که تحت عنوان نسب یا دین و یا چیزهای مشابه آن جمع شوند.

 و از نظرساختاری کلمه آل اهل بوده که - ها - تبدیل به همزه شده و أأل گردید سپس تخفیف درآن صورت گرفت و آل شده. و آل و اهل از نظر معنا یکسان هستند و اهل لغت گفته‌اند اهل الرجل (خانواده مرد) یعنی زنان و فرزندان و نزدیکان وی مي‌باشد و در این مورد به چند آیه قرآن استدلال خواهیم کرد:

زن عزیز مصر به شوهرش گفت:

﴿قَالَتۡ مَا جَزَآءُ مَنۡ أَرَادَ بِأَهۡلِكَ سُوٓءًا﴾ [یوسف: 25].

(سزای کسیکه به همسرت سوء قصد داشته باشد چیست .. )

و از زبان موسی علیه السلام در قرآن چنين آمده: ﴿فَقَالَ لِأَهۡلِهِ ٱمۡكُثُوٓاْ إِنِّيٓ ءَانَسۡتُ نَارٗا لَّعَلِّيٓ ءَاتِيكُم مِّنۡهَا بِقَبَسٍ أَوۡ أَجِدُ عَلَى ٱلنَّارِ هُدٗى﴾ [طه: 10].

«موسی به همسرش گفت اینجا بمانید من آتشی را از دور دیدم شاید خبری را از آن برایتان بیاورم».

و از زبان ابراهیم علیه السلام و همسر گرامیش آمده:

﴿قَالُوٓاْ أَتَعۡجَبِينَ مِنۡ أَمۡرِ ٱللَّهِۖ رَحۡمَتُ ٱللَّهِ وَبَرَكَٰتُهُۥ عَلَيۡكُمۡ أَهۡلَ ٱلۡبَيۡتِۚ إِنَّهُۥ حَمِيدٞ مَّجِيدٞ ٧٣﴾ [هود: 73].

«ای اهل بیت نبوت رحمت و برکات خدا شامل حال شما باد بی‌گمان خداوند ستوده و بزرگوار است».

1- آل: زنان و فرزندان را دربر می‌گیرد

برای اثبات این قول به آیه تطهیر که در آن زنان رسول الله  صلی الله علیه وسلم ذکر شده استدلال نموده‌اند كه مي‌فرمايد:

﴿وَقَرۡنَ فِي بُيُوتِكُنَّ وَلَا تَبَرَّجۡنَ تَبَرُّجَ ٱلۡجَٰهِلِيَّةِ ٱلۡأُولَىٰۖ وَأَقِمۡنَ ٱلصَّلَوٰةَ وَءَاتِينَ ٱلزَّكَوٰةَ وَأَطِعۡنَ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥٓۚ إِنَّمَا يُرِيدُ ٱللَّهُ لِيُذۡهِبَ عَنكُمُ ٱلرِّجۡسَ أَهۡلَ ٱلۡبَيۡتِ وَيُطَهِّرَكُمۡ تَطۡهِيرٗا ٣٣ وَٱذۡكُرۡنَ مَا يُتۡلَىٰ فِي بُيُوتِكُنَّ مِنۡ ءَايَٰتِ ٱللَّهِ وَٱلۡحِكۡمَةِۚ إِنَّ ٱللَّهَ كَانَ لَطِيفًا خَبِيرًا ٣٤﴾ [الأحزاب: 33-34].

«ای همسران رسول الله شما مانند هیچ یک از زنان دیگر نیستید . اگر می‌خواهید پرهیزگار باشید صدا را نرم و نازک نکنید که بیمار دلان چشم طمع به شما بدوزند و بلکه به صورت شایسته و برازنده سخن بگویید و در خانه‌های خود بمانید و همچون جاهلیت پیشین درمیان مردم ظاهر نشوید و خود نمایی نکنید و نماز را برپا دارید و زکات را بپردازید و از خدا و رسول الله ش اطاعت کنید خداوند قطعا می‌خواهد پلیدی را از شما اهل بیت دورکند و شما را کاملا پاک سازد . و آیات خدا و سخنان حکمت انگیز رسول الله  را که در منازل شما خوانده می‌شود یاد کنید بی‌گمان خداوند دقیق و آگاه است».

این آیه از ابتدا تا انتها درباره همسران مکرمه رسول الله صلی الله علیه وسلم بحث می‌کند و خطاب به آنان در وسط آیه می‌فرماید: «خداوند قطعا می‌خواهد پلیدی را از شما اهل بیت دور نماید و جای هیچ بحثی را باقی نگذاشته که بگویم آل بیت یا اهل بیت شامل زنان رسول الله  صلی الله علیه وسلم نمی‌شود زیرا سیاق آیه کاملا بر آن دلالت دارد و همچنانکه دیدی آغاز آیه به آنان شروع می‌شود و به آنان نيز خاتمه می‌یابد».

و اما کسیکه بگوید چرا در آیه از نون جمع مونث به ضمیر جمع مذکر تغیر پیدا کرده یعنی در ابتدا می‌فرماید: ﴿يَٰنِسَآءَ ٱلنَّبِيِّ لَسۡتُنَّ﴾ پس از آن گفته و ﴿وَقَرۡنَ فِي بُيُوتِكُنَّ﴾ و ﴿وَٱذۡكُرۡنَ﴾ سپس گفته ﴿إِنَّمَا يُرِيدُ ٱللَّهُ لِيُذۡهِبَ عَنكُمُ ٱلرِّجۡسَ﴾ و نگفته عنکنّ در جواب می‌گویم در ابتدا خطاب مخصوص همسران ایشان است سپس به ضمیر مذکر تغیر پیدا کرده تا مردان هم به اهل بیت داخل شوند که رسوالله صلی الله علیه وسلم  هم سید آنها می‌باشد و هرگاه درجای مردان به مجموع زنان اضافه شوند از نظر ادبیات عربی نون جمع مونث به ضمیر جمع مذکر تغیر خواهد کرد و بعد از آن مستقیما می‌فرماید.  (واذکرن فی بیوتکن). (دلیل دوم تشهد است)، زیرا ما در تشهد می‌گويیم: «اللهم صل علی محمد وعلی آل محمد» که امام بخاری : در جايی صیغه آنرا «اللهم صل علی محمد و علی ازواجه وذریته» آورده که ظاهراً تفسیر آل می‌باشد و همچنین ام المومنین عایشه رضی الله عنه می‌گوید: «مَا شَبِعَ آلُ مُحَمَّدٍ ص مِنْ طَعَامِ بُرٍّ» (متفق علیه) یعنی: «خانواده رسول الله صلی الله علیه وسلم هیچگاه از نان گندم سیر نشدند». که مشخص است آل، همسران گرامی ایشان را نيز دربر می‌گیرد.

2 – قول دوم این است که آل بیت به کسانی گفته می‌شود که زکات بر آنان حرام می‌باشد و دو رأي در این زمینه وجود دارد:

1 بنوهاشم و بنوعبدالمطلب: چون نسب رسول الله صلی الله علیه وسلم به هاشم برمی‌گردد ایشان محمد بن عبدالله بن عبدالمطلب بن هاشم می‌باشند، مطلب برادر هاشم و عموی عبدالمطلب یعنی پدر بزرگ رسول الله صلی الله علیه وسلم  است.

2- فقط بنوهاشم: زیرا حدیث زید بن ارقم س که از رسول الله صلی الله علیه وسلم روایت کرده: «أُذَكِّرُكُمُ اللَّهَ فِي أَهْلِ بَيْتِي أُذَكِّرُكُمُ اللَّهَ فِي أَهْلِ بَيْتِي أُذَكِّرُكُمُ اللَّهَ فِي أَهْلِ بَيْتِي». يعني «در خصوص خانواده‌ام خدا را بیاد داشته باشید برآن دلالت دارد. به زید گفته شد اهل بیت ایشان چه کسانی هستند گفت: کسانیکه صدقه بر آنها حرام شده و آنها هم آل علی، آل عقیل، آل عباس و آل جعفر می‌باشند». (اخرجه مسلم).

و به حدیث حسن بن علی رضی الله عنهما هم استدلال کرده‌اند: «انه اخذ تمرة من الصدقة فقال له النبي ص انها لا تحل لـمحمد ولا لآل محمد». (متفق علیه).

«حسن بن علی خرمايی را از بیت المال برداشت، رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود صدقه برای محمد و آل محمد حلال نیست».

برای اثبات رای دوم به حدیث عبدالمطلب یا مطلب بن ربیعه و فضل بن عباس هم استدلال کرداند آنها خدمت رسول الله صلی الله علیه وسلم رفتند و از ایشان خواستند تا آنها را جهت جمع‌آوری زکات و صدقات مردم منصوب نماید و از این راه در آمدی را بدست آورند زیرا عاملین زکات خود جزو افراد مستحق زکات می‌باشند، ولی رسول الله  صلی الله علیه وسلم به آنان جواب رد داد و فرمود زکات وصدقات برای محمد و آل محمد روا نمی‌باشد (مسلم).

پس معلوم می‌شود که فضل بن عباس بن عبدالمطلب و عبدالمطلب بن ربیعه بن الحارث بن عبد المطلب از افراد خانواده رسول الله صلی الله علیه وسلم می‌باشند و زکات و صدقات بر ایشان حلال نمی‌باشد.

3- آل بیت رسول الله صلی الله علیه وسلم تمام امت ایشان است:

یعنی هر کس که مسلمان و تابع رسول الله صلی الله علیه وسلم باشد آل بیت ایشان محسوب می‌شود زیرا گفته‌اند: «آل الرجل اتباعه» يعني: هرکس که پیروی شخصی باشد اتباع وی به حساب می‌آید. و دلیل قول سوم این آیه قرآن است که خداوند می‌فرمایند: ﴿ٱلنَّارُ يُعۡرَضُونَ عَلَيۡهَا غُدُوّٗا وَعَشِيّٗاۚ وَيَوۡمَ تَقُومُ ٱلسَّاعَةُ أَدۡخِلُوٓاْ ءَالَ فِرۡعَوۡنَ أَشَدَّ ٱلۡعَذَابِ ٤٦﴾ [غافر: 46].

«آل‌فرعون را به شدید‌ترین عذابها داخل گردانید در اینجا خداوند متعال پيروان فرعون را آل فرعون نام می‌برد».

و زمانیکه ابرهه به قصد تخریب کعبه به مکه هجوم آورد. عبدالمطلب جد رسول الله صلی الله علیه وسلم در اشعاری می‌گوید:

«خدایا هرکس از خانه و کاشانه‌اش مراقبت می‌کند تو هم ازخانه‌ات حمایت کن تا صلیب و شوکت آنان بر قوت تو غالب نشوند و امروز آل خود را بر آل صلیب پیروز گردان».

در اینجا آل به معنی امت و یا پیروان یک آیین بکار رفته است.

4- قول چهارم آل رسول الله صلی الله علیه وسلم فقط. علی. فاطمه. حسن. حسین و فرزندانشان رضی الله عنهم هستند و برای اثبات آن به حدیث کساء . استدلال کرده‌اند ام‌المومنین عایشه رضی الله عنها روایت نموده که روزی علی بن ابی طالب رضی الله عنه خدمت رسول الله صلی الله علیه وسلم آمد و ایشان علی را زیر عباء خود گذاشت سپس فاطمه داخل شد و فاطمه را هم زیر عباء خود قرار داد پس از فاطمه حسن و حسین آمدند رسول الله صلی الله علیه وسلم آنها را هم با عباء خود پوشاند وفرمود: «إِنَّمَـا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا». [اخرجه مسلم].

پس روایت، بر آل بیت بودن علی . فاطمه. حسن وحسین رضی الله عنهم دلالت دارد

و به آیه مباهله هم استناد کرده‌اند كه خداوند متعال می‌فرماید: ﴿فَمَنۡ حَآجَّكَ فِيهِ مِنۢ بَعۡدِ مَا جَآءَكَ مِنَ ٱلۡعِلۡمِ فَقُلۡ تَعَالَوۡاْ نَدۡعُ أَبۡنَآءَنَا وَأَبۡنَآءَكُمۡ وَنِسَآءَنَا وَنِسَآءَكُمۡ وَأَنفُسَنَا وَأَنفُسَكُمۡ ثُمَّ نَبۡتَهِلۡ فَنَجۡعَل لَّعۡنَتَ ٱللَّهِ عَلَى ٱلۡكَٰذِبِينَ ٦١﴾ [آل‌عمران: 61].

«هرگاه بعد از علم و دانشی که به تو رسیده است باز با تو به ستیز پرداختند، بدیشان بگو: بیايید ما فرزندان خود را دعوت می‌کنیم و شما هم فرزندان خود را فرا خوانید. و ما زنان خود را دعوت می‌کنیم و شما هم زنان خود را فرا خوانید و ما خود را آماده می‌سازیم و شما هم خود را آماده سازید سپس دست دعا به سوی خدا بر می‌داریم و نفرین خدا را برای دروغگویان تمنا می‌نماییم».

«دعاء النبی اقرب الناس الیه وهم آله فکانوا علیاً وفاطمه والحسن والحسین». [اخرجه البخاری ومسلم]

«رسول الله  صلی الله علیه وسلم نزدیکترین کسان خود که آل بیتش می‌باشند فرا می‌خواند».

قول صحیح در بین این اقوال کدام می‌باشد كه به نظر ما کسانیکه صدقه بر آنها حرام می‌باشد كه همانا بنی‌هاشم‌اند مي‌باشد. زیرا خیلی‌ها معتقدند که صدقات بر بنی‌مطلب جائز و حرام نیست. و اما همسران رسول الله صلی الله علیه وسلم قبل از اینکه به ازدواج ایشان درآیند جزو آل بیت محسوب نمی‌شوند پس آل بیت بودن آنها عارضی و به تبعیت از رسول الله صلی الله علیه وسلم می‌باشد.

ادامه دارد...