2024 Jul 27

www.islamage.com    

عـنوان    :       

قدرت حافظه ی امام بخاری رحمه الله

مهم‌ترین ویژگی امام بخاری رحمه الله، قدرت حافظه او است که مورد توجه خاص همه سیره نگاران قرار گرفته است و او را در این زمینه، زبانزد خاص و عام نموده است.

اساتید امام بخاری رحمه الله از همان دوران کودکی، ضریب هوشی خارق العاده‌ای را در سیمایش می ‌دیدند و می‌ گفتند: «این شخص، بزودی به مقام و منزلتی والا دست خواهد یافت». روزی احمد بن حفص، نگاهی به وی انداخت و گفت: «این شخص، به شهرت خواهد رسید».

حاشد بن اسماعیل می ‌گوید: هنگامی که در بصره از محضر اساتید آنجا کسب فیض می ‌کردیم، امام بخاری کودکی بیش نبود. همراه ما درس می‌ خواند، ولی چیزی نمی‌ نوشت. پس از گذشت شانزده روز به او گفتم: چرا شما چیزی نمی ‌نویسید؟ در جواب گفت: مرا زیاد سرزنش نکنید. اکنون نوشته‌ هایتان را بیاورید تا ببینم که چه نوشته اید؟ ما دفاترمان را بیرون آوردیم و دیدیم که حدود پانزده هزار حدیث در آنها نوشته‌ ایم. امام بخاری رحمه الله که همه آن احادیث را حفظ کرده بود، شروع به خواندن نمود بگونه ‌ای که ما نوشته‌ هایمان را از روی حفظ ایشان، تصحیح می‌ کردیم.

هنگامی که امام بخاری رحمه الله در ضریب هوشی و نیروی حافظه در جهان اسلام معروف شد  و زبانزد خاص و عام گردید، علمای بغداد که مرکز علم و دانش آن روز و پایتخت خلفای عباسی بود، تصمیم گرفتند تا حافظه امام بخاری رحمه الله را آزمایش نمایند. آنها تعداد زیادی از علما را گرد آوردند و برای آزمایش امام بخاری، برنامه ریزی نمودند و در این راستا، یکصد حدیث انتخاب کردند و متن و سند احادیث را وارونه نمودند و متن هر حدیث را با سند حدیث دیگر، مخلوط کردند و برعکس. و برای این منظور، ده نفر را انتخاب کردند و به هر کدام، ده حدیث دادند که آنها را برای امام بخاری بخوانند. و امام بخاری را بر اساس وقتی که از قبل تعیین کرده بودند، به این مجلس دعوت نمودند.

هنگامی که امام بخاری آمد و مجلس کامل شد، یکی از آن ده نفر، سخن را آغاز کرد و حدیثی از احادیث یاد شده را خواند و سؤالاتی از امام بخاری درباره آن حدیث پرسید. آن شخص، همچنان احادیثی را که در اختیار داشت، یکی پس از دیگری، مطرح کرد تا اینکه ده حدیثش، به پایان رسید و امام بخاری رحمه الله  پس از خواندن هر حدیث، می ‌گفت: «این حدیث را نمی ‌شناسم».

در آن اثنا، بعضی از حاضران در جلسه به یکدیگر نگاه می ‌کردند و می ‌گفتند: وی متوجه موضوع شده است.

آن نه نفر دیگر نیز، یکی پس از دیگری احادیث خود را قرائت کردند و امام بخاری همچنان می ‌فرمود که نمی‌ دانم تا زمانی که سؤالاتشان به پایان رسید.

آنگاه، امام بخاری به نفر اول فرمود: حدیث اولی را که برایم خواندی، درستش چنین است و متن هر حدیث و سند آن را بیان کرد. و اینگونه همه احادیث او را اصلاح کرد. آنگاه، همه احادیث نه نفر دیگر را نیز درست خواند و متن و سند هر حدیث را به آن برگرداند. و آنها را تصحیح نمود و اشتباهاتشان را متذکر شد. و سرانجام همه حضار به قدرت حفظ و ذکاوت شگفت انگیز او اعتراف کردند.

منبع: برگرفته از مقدمه ی مترجم کتاب مختصر صحیح بخاری فارسی،عبدالقادر ترشابی.