2024 Sep 08

www.islamage.com    

عـنوان    :       

فضیلت صحابه و حقوق آن ها بر ما

الحمد لله الذي أرسل رسوله محمدًا - صلى الله عليه وسلم - بشيرًا ونذيرًا، وداعيًا إلى الله بإذنه وسراجًا منيرًا، بعثه رحمة للعالمين، ومُعلمًا للأُميين بلسان عربي مبين، ووعده يوم القيامة مقامًا محمودًا وحوضًا مورودًا، وشرفًا مشهودًا؛ فصلوات الله وملائكتِه وأنبيائِه والصالحين من عباده عليه، وسلِّم تسليمًا مزيدًا، ورضي الله عن أصحابه الكرام لُيوث الصِّدام، أهل المواقف العِظام، وهداة الأنام، رضي الله عنهم أجمعين.

أما بعد:

ای مؤمنان، ای بندگان الله تقوای الله ـ تعالی ـ را پیشه کنید. همانا تقوای الله ـ جل و علا ـ اساس سعادت و راه خوشبختی و پیروزی در دنیا و آخرت است.

از بزرگترین نعمت های الله ـ تبارک و تعالی ـ بر بندگانش اسلام است، همان دینی که الله آن را برای ما برگزیده است، الله تعالی می فرماید: ﴿الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلَامَ دِينًا﴾[1]. ترجمه: "امروز را برای شما به كمال کردم و نعمت خود را بر شما تمام کردم و اسلام را دين شما برگزيدم".

دینی که الله تعالی غیر از آن را نمی پذیرد؛ ﴿ إِنَّ الدِّينَ عِنْدَ اللَّهِ الْإِسْلَامُ﴾[2]. ترجمه: "همانا دین نزد الله اسلام است". و در آیه دیگر می فرماید: ﴿وَمَنْ يَبْتَغِ غَيْرَ الْإِسْلَامِ دِينًا فَلَنْ يُقْبَلَ مِنْهُ وَهُوَ فِي الْآخِرَةِ مِنَ الْخَاسِرِينَ)[3]. ترجمه: "و هر کس که دينی جز اسلام اختيار کند از او پذيرفته نخواهد شد و در آخرت از زيانديدگان خواهد بود".

همانا این دین حقیقی، و هدایت کننده به راهی است که الله آن را برگزیده است، و الله تعالی رسولی کریم، و دعوتگری با حکمت و ابلاغ کننده امینی را بر بندگانش انتخاب کرده است که او کسی نیست جز رسول الله صلی الله علیه و سلم، پس او این رسالت را تا زمان وفاتش تمام و کمال به ابلاغ رساند و به امانتش وفاداری کرد، و به امتش برای حفظ آن توصیه کرد و جهاد را همانگونه که شایسته بود به جای آورد، و هیچ خیری را ترک نکرد مگر اینکه امت را به انجام آن امر کرد و همچنین هیچ شر و بدی را ترک نکرد مگر اینکه به امت هشدار داد. پس همانا این منتی است از طرف الله بر بندگانش؛ الله تعالی می فرماید: ﴿هُوَ الَّذِي بَعَثَ فِي الْأُمِّيِّينَ رَسُولًا مِنْهُمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَإِنْ كَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِي ضَلَالٍ مُبِينٍ﴾[4]. ترجمه: "اوست پروردگاری که به ميان مردمی بی کتاب پيامبری از خودشان مبعوث داشت تا آياتش را بر آنها بخواند و کتاب و حکمتشان بياموزد اگر چه پيش ازآن در گمراهی آشکار بودند".

همانا الله تبارک و تعالی برای این نبی کریم یاران عادلی برگزید، یارانی که او را نصرت و یاری دادند، و جان و مالشان را در این راه بخشیدند، و به این ترتیب پیروز شدند و الله تعالی از آنان خشنود گردید، الله تعالی می فرماید: ﴿وَالسَّابِقُونَ الْأَوَّلُونَ مِنَ الْمُهَاجِرِينَ وَالْأَنْصَارِ وَالَّذِينَ اتَّبَعُوهُمْ بِإِحْسَانٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ﴾[5]. ترجمه: "از آن گروه نخستين از مهاجرين و انصار که پيشقدم شدند و آنان که به نيکی از آنان پیروی کردند ، الله خشنود است و ايشان نيز از الله خشنودند".

هیچ مکان و منزلتی بالاتر از مکان و منزلت صحابه نیست، صحابه ای که الله تعالی عدالت کامل را به آنان داد و افتخار دیدن و شنیدن کلام رسول الله صلی الله علیه و سلم را به آنان داد. پس آنان بهترین امت رسول الله صلی الله علیه و سلم و حامیان دین هستند که دین الله را به امت می رسانند، و همانا الله در قرآن آنان را به سبب عدالت و امانتشان ستایش کرده است و همچنین خبر داده است که الله از آنان راضی و خشنود است و آنان نیز از الله راضی و خشنود هستند، و این ستایش فقط منحصر به قرآن نیست بلکه در انجیل و تورات هم آنان را ستایش کرده است؛ الله تعالی می فرماید: (مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَالَّذِينَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ رُحَمَاءُ بَيْنَهُمْ تَرَاهُمْ رُكَّعًا سُجَّدًا يَبْتَغُونَ فَضْلًا مِنَ اللَّهِ وَرِضْوَانًا سِيمَاهُمْ فِي وُجُوهِهِمْ مِنْ أَثَرِ السُّجُودِ ذَلِكَ مَثَلُهُمْ فِي التَّوْرَاةِ وَمَثَلُهُمْ فِي الْإِنْجِيلِ كَزَرْعٍ أَخْرَجَ شَطْأَهُ فَآزَرَهُ فَاسْتَغْلَظَ فَاسْتَوَى عَلَى سُوقِهِ يُعْجِبُ الزُّرَّاعَ لِيَغِيظَ بِهِمُ الْكُفَّارَ وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ مِنْهُمْ مَغْفِرَةً وَأَجْرًا عَظِيمًا)[6]. ترجمه: "محمد (صلی الله علیه و سلم) رسول الله است ، و کسانی که با او هستند بر کافران سختگيرند و با يکديگر مهربان، آنان را می بينی که رکوع می کنند ، به سجده می آيند و جويای فضل و خشنودی الله هستند نشانشان اثر سجده ای است که بر چهره آنهاست و اين است صفتشان در تورات و در انجيل که چون کشته ای هستند که جوانه بزند و آن جوانه محکم شود و بر پاهای خود بايستد و کشاورزان را به شگفتی وا دارد ، تا آنجا که کافران را به خشم آورد الله از ميان آنها کسانی را که ايمان آورده اند و کارهای شايسته کرده اند به آمرزش و پاداشی بزرگ وعده داده است". پس این ستایش در قرآن و تورات و انجیل است.

در آیات بسیار زیادی مقام و منزلت و درجات صحابه بیان شده است، و همچنین در سنت، پس در بسیاری از کتب احادیث مثل صحاح و سنن و مسانید احادیثی وجود دارد که دلیل بر فضیلت صحابه و شأن و منزلت آن هاست. از جمله این احادیث این فرموده رسول الله صلی الله علیه و سلم است که می فرماید: (خير الناس قرني ثم الذين يلونهم، ثم الذين يلونهم)[7]. ترجمه: "بهترین مردم، انسان های عصر من است سپس کسانی که بعد از آنان می آیند، سپس کسانی که بعد از آنان می آیند". و در حدیث دیگر می فرماید: (لا تسبوا أصحابي؛ فوالذي نفسي بيده، لو أنفق أحدكم مثل "أُحدٍ" ذهبًا، ما بلغ مُدَّ أحدهم ولا نصيفه). ترجمه: " به یاران من ناسزا نگویید؛ قسم به کسی که نفس من به دست اوست، اگر یکی از شما به اندازه ی کوه احد طلا را انفاق کند برابر با یک یا نصف مُدی که اصحاب من انفاق می کنند نیست". و احادیث در این رابطه بسیار زیاد است.

اما بهترین افراد بین این صحابه ده نفری هستند که رسول الله صلی الله علیه و سلم در یک مجلس آنان را به جنت بشارت داده است، در سنن ترمذی و غیره با اسناد ثابت از عبدالرحمن بن عوف رضی لله عنه روایت شده که رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمود: (أبو بكر في الجنة، وعمر في الجنة، وعثمان في الجنة، وعلي في الجنة، وطلحة في الجنة، وسعد في الجنة، وسعيد في الجنة، وعبدالرحمن بن عوف في الجنة، والزبير في الجنة، وعامر (أبو عبيدة بن الجراح) في الجنة). ترجمه: " أبوبکر در بهشت و عمردر بهشت و عثمان در بهشت و علی در بهشت و طلحه در بهشت و سعد در بهشت و سعید در بهشت و عبدالرحمن بن عوف در بهشت و زبیر در بهشت و عامر(ابوعبیده بن جراح) در بهشت هستند". پس این ده نفر را رسول الله صلی الله علیه و سلم در یک مجلس بشارت به بهشت داده است، و در بین این ده نفر بهترین ها چهار خلیفه بزرگوار هستند که عبارتند از: ابوبکر و عمر و عثمان و علی رضی الله عنهم اجمعین، سپس بهترین ها در بین این ده نفر ابوبکر و عمر رضی الله عنهم هستند، چنانکه در صحیح بخاری آمده که عبدالله بن عمر رضی الله عنه گفت: (كنا في زمن رسول الله - صلى الله عليه وسلم - نقول: خير أصحاب محمد - صلى الله عليه وسلم - أبو بكر ثم عمر، ويبلغ ذلك رسول الله - صلى الله عليه وسلم - فلا ينكره). ترجمه: "در زمان رسول الله صلی الله علیه و سلم می گفتیم: بهترین اصحاب رسول الله ابوبکر سپس عمر است، و این خبر به رسول الله صلی الله علیه و سلم رسید و ایشان آن را انکار نکردند"، و همچنین در صحیح بخاری از محمد بن الحنفیه روایت شده که گفت: به پدرم یعنی: علی بن ابی طالب رضی الله عنه گفتم: بهترین صحابه رسول الله صلی الله علیه و سلم چه کسی است؟ فرمود: ابوبکر، سپس گفتم: بعد ا ز او چه کسی است؟ فرمود: عمر، سپس گفتم بعد از او بهترین تو هستی؟ فرمود: من کسی نیستم جز یکی از مسلمین، بلکه درکتاب "سنت" ابن ابی عاصم روایت شده که علی رضی الله عنه فرمود: (لا يبلغني عن أحد أنه يفضلني على أبي بكر وعمر، إلا جلدته حدَّ المفتري). ترجمه: " کسی مرا بهتر از ابوبکر و عمر نداند، و اگر چنین کرد من حد شخصی که افتراء می زند را بر او اجرا می کنم".

بلکه همانا ابوبکر و عمر رضی الله عنهما سروران اهل بهشت هستند بعد از انبیاء و رسل، و در این باره حدیث صحیح از رسول الله صلی الله علیه و سلم روایت شده که فرمود: (سيدا كهول أهل الجنة أبو بكر وعمر من الأوَّلين والآخرين عدا النبيين والمرسلين). ترجمه: "اول و آخر سرور صبوران و عاقلان در جنت به جز انبیاء و رسل ابوبکر و عمر رضی الله عنهما هستند". این حدیث را علی رضی الله عنه و دیگر صحابه روایت کرده اند. 

همانا بر ما، امت اسلام واجب است که فضیلت های صحابه را بدانیم، و سرنوشت آنان را حفظ کنیم، و به مکان و منزلت آنان پی ببریم، زیرا که آنان یاران نبی کریم صلی الله علیه و سلم هستند و آنان همان امانت داران و ثقات و عادلانی هستند که این دین را همانگونه که از رسول الله صلی الله علیه و سلم آموختند بدون زیاد و یا نقصان به نسل های آینده ابلاغ کردند، و همواره در نقل اخبار چنین گفته اند: این چیزی است که ما از رسول الله صلی الله علیه و سلم شنیده ایم، و یا، ما آنچه را که همانگونه شنیده ایم به شما ابلاغ می کنیم.

همانا بر ما واجب است که قدر و منزلت آنان را حفظ کنیم و آنان را الگو و اسوه ی خود قرار دهیم، و چگونه است برخی از بندگان الله آنان را الگوی خود قرار نمی دهند در حالی که آنان حمل کننده این دین بودند؟! و واجب است بر ما که بدانیم و بر حذر باشیم به اینکه طعن به صحابه یا به یکی از آنان همانا طعن در دین الله است، زیرا که طعن در ناقل طعن در منقول هم محسوب می شود.

صحابه رضی الله عنهم اجمعین همان کسانی هستند که دین را به ما رساندند، و امت را به حفظ آن توصیه کردند، پس زمانی که به صحابه طعنی وارد می کنند در واقع به دین طعن وارد کرده اند، و به همین دلیل ابو زرعه رازی رحمه الله می گوید: (إذا رأيتم الرجل ينتقص أحدًا من أصحاب رسول الله - صلى الله عليه وسلم - فاعلموا أنه زنديق؛ لأن القرآن حقٌّ والدين حق، وإنما أدَّى إلينا ذلك الصحابة، وهؤلاء أرادوا أن يجرحوا شهودنا، فهم بالجرح أولى، فهم زنادقة). ترجمه: "زمانی که دید شخصی به یکی از صحابه رسول الله صلی الله علیه و سلم طعن وارد می کند و از مقام و منزلتش می کاهد پس بدانید که آن شخص کافراست، زیرا که قرآن حق است و دین هم حق است، و همانا این دو چیز به وسیله صحابه به ما رسیده است ،پس کسانی که می خواهند به شاهدان ما  طعن وارد کنند، پس طعن به آنان اولویت دارد ، پس به این ترتیب آنان کافرند".

بدانید بدون هیچ شک و تردیدی همه اصحاب رسول الله صلی الله علیه و سلم عادل و مورد اعتماد کامل هستند، و این هم در قرآن و هم در سنت آمده است، پس در این هیچ جای شکی وجود ندارد.

پس بر همه ما واجب است که قدر و منزلت آنان را حفظ کنیم، و محبت به آنان را در قلب هایمان جاد هیمزیرا که نشانه ی ایمان و طاعت و احسان است، و داشتن بغض به آنان نشانه نفاق و شقاق و نافرمانی است.

همانا روش اهل سنت با صحابه کرام روش صحیح و متعادل است، پس آنان کسانی هستند که اوامر الله و رسول الله صلی الله علیه و سلم را انجام داده اند بدون هیچ افراط و تفریط و غلو. پس این است روش پر برکتی که اهل سنت و جماعت در حق صحابه رسول الله صلی الله علیه و سلم در پیش گرفته اند.

پروردگارا از صحابه رسول الله صلی الله علیه و سلم راضی باش.

پروردگارا از صحابه راضی باش و بهترین پاداش را به آنان عطا فرما.

پرردگارا محبت آنان را در قلب هایمان قرار ده، و ما را در راه احترام به آنان موفق بگردان.

برگرفته از خطبه شیخ عبدالرزاق بن عبدالمحسن البدر

: http://www.alukah.net/sharia/0/21843/#ixzz3gb2FYrPy