2024 Jul 27

www.islamage.com    

عـنوان    :       

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمدلله رب العالمین و الصلاة و السلام علی رسول الله و علی آله و اصحابه الی یوم ‏الدین و اما بعد ‏:‏

گماشتن فرد نامناسب در محل و پست‌های مناسب از جمله ضوابط بسیار مهم و ارزشمندی است که زندگی بشر بدون رعایت آن هرگز به صلاح نمی‌انجامد. روی این حساب مقطع‌هایی در تاریخ اسلامی‌که مسئولیت‌های کلیدی به افراد شایسته و با کفایت سپرده شدند از جمله مقاطع و فترات بسیار روشن و طلایی هستند که در تاریخ امت اسلامی‌به حساب می‌آیند. بزرگترین مشکلی که منجر به فساد نظام حیات بشر می‌گردد، این است که پست‌های کلیدی و مسئولیت‌های حساس به افراد بی‌کفایت سپرده شوند، افرادی که حیات و زندگی بشر را تابع هوس‌های خود قرار می‌دهند و ماشین جامعه را بر اساس منافع شخصی خود به حرکت در می‌آورند و انسان‌های شایسته که قادر به اداره امور به نحو احسن و افضل هستند کنار زده می‌شوند.

رسول‎الله صلی الله علیه وسلم خبر داده است که از جمله علایم قیامت سپردن مسئولیت به افراد ناشایست و نالایق است، در صحیح بخاری از ابوهریره رضی الله عنه روایت شده که می‌گوید: رسول خدا صلی الله علیه وسلم در مجلسی بحث می‌کردند که مرد بادیه‌ی نشینی وارد شد و سوال کرد: قیامت کی فرا می‌رسد؟ رسول‎الله صلی الله علیه وسلم به سخنانش ادامه داد و به سؤال سائل توجه نکرد. بعضی‌ها بر این باور بودند که رسول‎الله صلی الله علیه وسلم سوالِ بادیه نشین را شنیده ولی آنرا ناپسند و بد جلو داده. برخی هم گفتند: رسول‎الله صلی الله علیه وسلم سوال را نشنیده است. وقتی رسول‎الله صلی الله علیه وسلم به سخنانش پایان دادند، فرمودند: کسی که درباره قیامت سوال کرد، کجا است؟ آن مرد دهاتی گفت: ای پیامبر خدا صلی الله علیه وسلم من هستم. رسول‎الله صلی الله علیه وسلم فرمود: (إِذَا ضُیعَتْ الْأَمَانَةُ فَانْتَظِرْ السَّاعَةَ قَالَ کیفَ إِضَاعَتُهَا یا رسول‎الله قَالَ إِذَا أُسْنِدَ الْأَمْرُ إِلَى غَیرِ أَهْلِهِ فَانْتَظِرْ السَّاعَةَ) جامع الاصول: (10/396) شماره: (7904).

(هرگاه امانات ضایع شدند، منتظر قیامت باشید، آن مرد دهاتی گفت: امانات چگونه ضایع می‌شوند؟ رسول‎الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: هرگاه مسئولیت‌ها به افراد بی‌کفایت سپرده شدند، قیامت فرا می‌رسد).

هرکس نگاهی ژرف به تاریخ اسلامی‌بیندازد به روشنی می‌داند که این بیماری (سپردن مسئولیت‌ها به افراد بی کفایت) که در سخنان رسول‎الله صلی الله علیه وسلم بدان اشاره شده است یکی از بزرگترین آفت‌ها است که دامن‌گیر امت اسلامی ‌شده و آسیب‌های فراوان اجتماعی را بر پیکر امت اسلامی ‌وارد ساخته است. مستبدان بی‌کفایتی زمام امور امت را در دست گرفته‌اند که تاب و توان شنیدن سخنان و دیدگاه‌های مخالفین را ندارند. در حدیثی از معاویه رضی الله عنه روایت شده که رسول‎الله صلی الله علیه وسلم فرمود: (سیأتی قوم یتکلمون، فلا یرد علیهم، یتقاحمون فی النار تقاحم القردة) (در امت من رهبرانی بعد از من خواهند آمد، سخنانی می‌گویند که جواب دادن آنها برای کسی مقدور نخواهد بود. این گونه حکام مانند میمون در دوزخ انداخته می‌شوند). طبرانی در معجم الکبیر.

بعضی از این حکام بدلیل اشتغال و پرداختن به شهوات و غرق شدن در لذت‌ها، از رعایت امور مسلمانان باز می‌مانند و برخی دیگر حق را نمی‌شناسند و تشخیص نمی‌دهند. قهراً این گروه مردم را به انجام اموری وا می‌دارند که خود بدآنها آگاه نیستند. در نتیجه بدعت و منکرات در جامعه گسترش پیدا می‌کند. حدیثی در جهت تایید این مطلب از عبادة بن صامت بشرح زیر روایت شده است: (سَتَکونُ أُمَرَاءُ تَشْغَلُهُمْ أَشْیاءُ یؤَخِّرُونَ الصَّلَاةَ عَنْ وَقْتِهَا فَصَلُّوا الصَّلَاةَ لِوَقْتِهَا وَاجْعَلُوا صَلَاتَکمْ مَعَهُمْ تَطَوُّعًا) جامع الصغیر (3/205)

(حکامی‌خواهند آمد که به کارهایی مشغول می‌شوند و نماز را از وقت اصلی به تاخیر می‌اندازند (شما که در وقت اول نماز خود را خوانده‎اید) همراه با آنان نماز را با نیت سنت بگذارید).

در حدیث ام سلمه رضی الله عنها که امام مسلم و ابوداود آنرا نقل کرده‌اند چنین آمده است:

(سَتَکونُ أُمَرَاءُ فَتَعْرِفُونَ وَتُنْکرُونَ فَمَنْ عَرَفَ بَرِئَ وَمَنْ أَنْکرَ سَلِمَ وَلَکنْ مَنْ رَضِی وَتَابَعَ لم یبرأ) جامع الصغیر (3/205)

(حکام و امرایی خواهند آمد که برخی از اعمالشان را قبول دارید ولی برخی دیگر را نمی‌پسندید، هرکس از اعمال زشت آنها اظهار نارضایی کند، تبرئه می‌شود و هرکس انکار کند، جان سالم به در می‌برد. اما کسی که خشنود شده و تبعیت کند، خود را تبرئه نکرده است)

روایتی دیگر در مسند امام احمد و معجم طبرانی از ابن مسعود رضی الله عنه روایت شده که رسول‎الله صلی الله علیه وسلم فرمود: حکامی‌در آینده بر شما مسلط خواهند شد که نمازها را از وقت خود به تاخیر می‌اندازند و بدعت‌ها را رواج می‌دهند. ابن مسعود گفت: ای پیامبر خدا صلی الله علیه وسلم تکلیف ما در آن صورت چیست؟ رسول‎الله صلی الله علیه وسلم فرمود: از من می‌پرسی که تکلیف تو چیست؟ کسی که از خداوند نافرمانی کند، هیچگونه حق اطاعتی بر دیگران ندارد.

مشاهده می‌کنیم که رسول‎الله صلی الله علیه وسلم اجازه قیام و شورش را علیه حکام نافرمان صادر نفرموده است، چون قیام موجب خونریزی و کشتار مردم بی گناه می‌شود. البته عدم قیام تا زمانی است که حکام بر احکام عمومی‌اسلام عمل کنند و پای بند ظاهر شرع باشند.

در سنن نسائی، مسند ابن حبان با سند صحیح از عرفجه نقل می‌کنند که رسول‎الله صلی الله علیه وسلم فرمود: (إنَّها ستکونُ بعدی هَنات وَهنات، فمن رأیتموه فَارَقَ الجماعة - أو یرید أن یفرق أُمةَ محمد - کائنا من کان فاقتلوه، فإن یدَ الله على الجماعة، والشیطانُ مع من فارق الجماعة یرکضُ)

(بعد از من تبعیض‌ها و ترجیحاتی را خواهید دید. اما شما هرکسی را دیدید که از جماعت مسلمانان خود را جدا می‌کند یا قصد تفریق امت اسلامی‌را دارد، گردن او را بزنید. هرکس باشد دارای هر پست و مقامی‌باشد، چون دست خدا همراه جماعت است و شیطان با کسانی راه می‌رود که تفرقه افکن هستند). جامع الصغیر (3/205).

وصلی الله وسلم علی نبینا محمد وعلی آله وصحبه أجمعین.‏

وآخر دعوانا أن الحمدلله رب العالیمن.‏

دکتر عمر سلیمان اشقر

منبع: کتاب "قیامت صغری و قیامت کبری"؛ دکتر عمر سلیمان اشقر.

عصر اسلام

IslamAge.com